Download fulltext
t338

Fundamenten Sociale zekerheid in onzekere tijden Matthias Somers (red ) Frank Vandenbroucke Zekerheid armoede vrijheid: richtingwijzers voor de sociale die we nodig hebben 87 Hoe ziet van toekomst eruit? Is ons stelsel bestand tegen druk economische demografische en verschuivingen of zullen het grondig moeten herdenken? Denktank Minerva nodigde uit om op vragen een antwoord te geven Eerst schets ik kort hoe dergelijke discussie best aansnijden Vervolgens bespreek twee problemen aanzetten duidelijke keuzes maken niet alleen inzake prioriteiten maar ook wenselijke architectuur 1 Problemen oplossen is belangrijker dan blitse ideeën lanceren De verleiding groot bij meteen blik Nieuwe Grote Ideeën open trekken: ‘radicaal nieuwe oplossingen’ waarmee agenda helemaal verandert Een basisinkomen typische voorstel dat tevoorschijn komt (of als reactie daarop ‘basisbaan’ ‘basisloon’…) wordt aangevoerd je met allerlei praktische kan — wat pragmatisch ingestelde mensen zou bekoren Ik pleit omgekeerde weg probleemgericht Waarin schiet Belgische vandaag tekort? Wat haar bedreigen toekomst? daar bieden: ze beste bieden deze tekortkomingen uitdagingen Neem basisinkomen: voorstanders voeren graag aan verminderen werkzoekenden sterkere onderhandelingspositie plaatsen tegenover werkgevers minderwaardige jobs aanbieden; zelfs bijdragen tot stabiliteit Europese muntunie 2 Wie echter vertrekt vraag bestreden worden meest effectieve manier sterker gemaakt kunnen Muntunie efficiënt gestabiliseerd worden… zal vaststellen inferieure oplossing elk 3 verkies dus andere aanpak: moet leidend zijn onze behoefte komen Vanzelfsprekend 88 ijle definiëren: gaat ten aanzien waardevolle doelstellingen eerste punt onderdeel breder geheel: welvaartsstaat Naast steunt onderwijs werkgelegenheidsbeleid ouderenzorg… Nederlands rapport vatte vier grote welvaartsstaten ooit mooi samen onder slagwoorden: Verzekeren Verzorgen Verheffen Verbinden 4 ‘Verheffen’ verwijst name naar rol kinderopvang; moderner woord taak omschrijven ‘emanciperen’ ‘Verbinden’ aspiratie hechte samenleving vormen waarin zich verbonden weten In visie emanciperen verbinden even belangrijk materiële zoals verzekeren koopkracht Dat mijn credo Deze verschillende ondersteunen elkaar overigens Het onderwijssucces kinderen hangt mede af levensomstandigheden gezin opgroeien mate welstand voldoende gelijk verdeeld tegenslag verzekerd mogelijk waarbij sommigen gevoel zij hun lot overgelaten terwijl anderen alle mogelijkheden tegenslagen hoofd traditie heeft bredere verband specifieke vooral gericht bescherming inkomens toegang gezondheidszorg gezinsbijslagen bijdrage bundel beschrijft Koen Vleminckx inkomensbescherming al vele decennia draait rond bekommernissen 5 Enerzijds handhaven —in bepaalde mate— levensstandaard werkende verworven wanneer pensioen gaan werkloos ziek worden: klassieke debatten over noemt men dit ‘het verzekeringsprincipe’ uitdrukking erop wijst verzekeringsdoelstelling letterlijke betekenis Anderzijds 89 risico werkloosheid ziekte ouderdom handicap… ‘armoedepreventie’; iets meer toegespitst doet tweede bekommernis ‘bodembescherming’ Bodembescherming stand door minimumuitkeringen gezinsmodalisering uitkeringen Gezinsmodalisering betekent financieel instaan huishouden hogere bedragen krijgen We staan hierbij paradoxale vaststelling beleid voorbije kreeg bodembescherming veelal overhand traditionele verzekeringsprincipe Bij opeenvolgende bezuinigingsoperaties bleven minima vaak enigszins buiten schot gezinnen afhankelijk positiever sommige hervormingen werd bijzondere aandacht gegeven Daarnaast er feitelijke evolutie: sterk groeiende groep beroep leefloon minimale Hierbij spelen socio-demografische factoren beleidskeuzes positieve zowel negatieve Sarah Marchal Marjolijn Wilde aanstippen 6 Terwijl ouderen verminderde klemtoon verhinderd actieve leeftijd eerder toenam daalde cruciale verklaring overgang éénverdienersmodel lonen vervangingsuitkeringen via één kostwinner ondersteunden tweeverdienersmodel relatie tussen instrumenten resultaat daardoor veranderd Dit geldt arbeidsmarkt minimumlonen Kort samengevat: norm beschermt fatsoenlijk minimumloon fatsoenlijke (en ‘gezinsgemodaliseerde’) uitkering slechts inkomen noodzakelijk tweeverdieners90 model intussen zowat dertig jaar oud; naast verschuiving nog succesvolle armoedebestrijding structureel moeilijker wisselwerking (toenemende uitgaven omwille vergrijzing toenemende …) goed begrip ‘huishouddimensie’ —een straks toelicht houdt tweeverdienersnorm— cruciaal Daarom leg nadruk Mijn uitgangspunt ondersteunen: enerzijds ‘zekerheid’ anderzijds armoedepreventie ‘Zekerheid’ mij doelstelling ‘verzekeringsprincipe’ louter individuele inkomenshandhaving praktijk hoge vervangingsratio’s takken pensioenen invaliditeit) vereist soms selectieve oplossingen functie draagkracht huishoudens fixatie 7 lange-termijn kwaliteit veronderstelt hoogstaande toegankelijke iedereen eveneens voorhanden fase leven veel zorg afhankelijke partners ouders toch willen combineren professioneel perspectief: formules loopbaanonderbreking flexibele dienstverlening Iets geformuleerd zeggen overgangen tijdens levenscyclus faciliteren werken ontbreekt maatschappelijk debat essentiële waarom waardevol vinden Als bestaat neiging ofwel geloofsbelijdenissen verleden herhalen 91 trekken Daardoor geen (zouden moeten) zorgen verzekering arbeidsinkomens doorheen passen 2020 verder interessante Wim Van Lancker universaliteit selectiviteit waarvan operationele eindconclusie onderschrijf put uit: ‘overgangen faciliteren’ blijven beschouwing Straks zoom thema ‘flexibele pensioen’ eerlijke verdeling vrijheid Maar creëren korte bestek 8 Zoals gezegd probleemgerichte Welke onvoldoende bereikt? zouden staan? focus doelstellingen: combinatie flexibiliteit pensioenstelsel Daarbij vergelijkingen landen gelijkaardig ontwikkelingsniveau geloof maakbaarheid samenleving: reden neer leggen ongelijkheid onzekerheid treft punten beter doen België illustreert overvloede wij werk Ten slotte los gezien dé prioritaire urgente uitdaging vandaag: klimaatopwarming Diegenen strijd eigenlijk niets ‘kost’ baten opbrengt abstract niveau klimaat binnen afzienbare tijd 92 welvaart verminderen; maatregelen nemen beschermen termijn Sterker klimaatomslag programma’s gepaard jobcreatie naïef ontkennen aanzienlijke investeringen vergt dwingen m b t overheidsuitgaven uitgaan schaarste stellen falen: Decenniumdoelen gaven Centrum Sociologisch Onderzoek KULeuven (CeSO) onlangs opdracht positie ‘lage middenklasse’ beeld brengen lage middenklasse netto besteedbaar gezinsinkomen (gestandaardiseerd rekening houden omvang samenstelling gezin) ligt 60% 80% mediane inkomen: laag (net) armoedegrens was gekenmerkt kwetsbaarheid hypothese onderzoek dele bevestigd jonger 65 inkomensgroep resultaten genuanceerd 9 Actieve vroeger vakantie veroorloven deel behoren zakt veranderingen tewerkstellingspatronen (minder daling arbeidsinkomen zo schrijven onderzoekers “de zomaar Mensen minder lagere ervaren subjectieve kenden tien stijging deprivatie ”10 laatste inderdaad treffend 2005 15% Belgen beneden materieel gedepriveerd d w z konden minstens 93 drie basisbehoeften lijstje negen invullen; 22%! toename enkele 11 CeSO-onderzoek toont laaggeschooldheid sociaal risico: laaggeschoolden geleden nu vaker arme Alleen alleenstaande ouder risicofactor: aandeel alleenstaanden eenoudergezinnen bevolking gestegen méér belangrijke factor aantal huurders kenmerkt huiseigenaars armen beperkter verkleurd: daalt nationaliteit 92% 1985 76 9% 2016 geheel regionale verschillen gegroeid behoorden ongeveer 20% Vlamingen Walen Brusselaars middenklasse; Vlaanderen gedaald 17% gewesten; 33% arm 21% 10% vast rijker geworden groei kernmiddenklasse rijken gelijke tred: groeiden 46% gemiddeld 53% per 49% 64% inkomensgroei 85% gelijkmatig verloopt 94 hielden tred midden jaren negentig waarna trager tempo begonnen groeien 12 citeer CeSO-rapport uitvoerig omdat neus drukt markante falen welvaartsstaat: situatie ‘de uitroept hét probleem kent vergist Let wel hiermee ontken werkenden delen algemene billijke loonstijgingen; essentieel vanuit standpunt rechtvaardigheid 13 En politieke partij besteden belangen 14 toenemen stuitend rijke bedreigend Ze bedreigt immers ‘verheffen’: kans succes riskeren vicieuze cirkels achterstelling ‘verbinden’ concentratie Brussel Wallonië verkleuring ervan werelden waardoor fundament zélf idee lotsverbondenheid— onderuit gehaald interesseren precaire geïdentificeerd Beleid bestrijden bestaansonzekerheid pakken dezelfde denk huisvestingsbeleid zeker licht ecologische ommekeer erg 95 Focus huishouddimensie slagen verbindt aan: relatief terecht waar zeer weinig marktinkomens Om preciezer zijn: weliswaar marktinkomen allerlaagste; hoger vloeit groter Voor zover beoordelen (we cijfers 1985) plaats gegrepen 1997 15 verklaart Lancker? Vermoedelijk speelt Tijdens tachtig nam vrouwen socialezekerheidsrechten opbouwden enorm toe gingen kregen evolueerden leefde vervangingsuitkering eventueel aangevuld kinderbijslag Tegelijkertijd periode massale werkloosheid: vervroegde uitstap aangemoedigd 1985-1997 werden 64 brugpensioen vervroegd partner evolutie anti-herverdelingskoers vermoedelijk dalende laagste trend tak bijkomende rol: opnemen zorgtaken vrije gefaciliteerd tijdskrediet landingsbanen Ook leidt 96 16 eenverdienersmodel knelpunt gecreëerd hedendaagse hanteren relatieve grens: afgeleide Wanneer ‘mediane’ evolueert kostwinners standaard gezet tweeverdienermodel gevolgen daarvan scherpst kijken voltijds werkt Er haast bruto volstaat boven komen; redelijk 17 Omdat oplosbaar drastische verhoging (zo’n strategie botst snel limiet) regeringen gekozen strategie: verminderingen belastingen loon; zogenaamde in-work benefits toeslagen gehouden kinderlast; huisvestingspremies… Dankzij besteedbare meeste tenminste leeft armoedegrens: wil duidelijk oplevert overheid vervangingsinkomen tillen budgettaire inspanning doen: netto-inkomen ‘al werkend’ fors liggen zodat getild zonder afbreuk principe ‘werken loont’: dubbele 97 loon niet-werkenden 18 Cantillon —dat optillen bodem grotere inspanningen doorgaans geloven— pleidooi aanpak 19 Kortom wie verhogen limieten algemeen rechtstreekse impact armoedecijfers net verbeterd 20 structurele armoederisico eenverdiener verdwijnt gronde mee dwingt daarom fundamentele herwaardering huishoud-dimensie doorgezet sinds zeventig vorige eeuw modalisering vervangingsuitkeringen: individuen laste samenwoonde minst had nadelen principiële bezwaren geformuleerd) zolang éénverdieners vormden kon context uitkeringsafhankelijkheid bezuinigingen— perspectief diep geldende inkomensstandaard wegzakken invaliditeit Vandaag rechtstreeks beschermd huishoudens: brengt vaste kosten Die primordiaal huisvesting natuurlijk —wat huis98 vesting betreft— Zelfs stijgende belastingmaatregelen in-work-benefits komende (wat absoluut wenselijk toelaten verhogen) ruimte beperkt werkloosheidsvallen meebrengt en/of compenseren radicale herdenking Pascal Decker bepleit 21 ondersteuning herwaarderen: ‘progressieve universalisme’ 22 nood transitie versterkt analyse lijkt onvermijdelijk elektriciteit autoverkeer duurder doorsnee consument Hetzelfde water zin daartegen verzetten menen Bijvoorbeeld afschaffen voordelen bedrijfswagens (in kader tax shift personenbelasting vermindert) veralgemening rekeningrijden keuze opdringt mobiliteit progressieve tariefstructuren (voor water) alternatieve (openbaar vervoer grootschalige isolatieprogramma’s) bescheiden bijzonder essentie betere bestedingsmogelijkheden consequenties prijs goederen diensten onontbeerlijk organisatie verteerbaar 99 Gezinnen kinderen: vraagt gepolariseerd statistieken ‘werkintensiteit huishouden’ leren dat: EU-SILC werkintensiteit maatstaf volwassenen jaarbasis effectief 23 Tabel vergelijking gemiddelde statistiek: ‘baanloze huishoudens’ volwassene volgens elementaire definitie ‘werk’ land hoog Nergens Europa (het cijfer 1% hoogste EU; bedraagt 8%) verschil Gewesten groot: ging 3% 2% Niet scheef uitgesproken 100 polarisatie: kloof haves have nots betreft arbeidsmarktparticipatie geval Wallonië; Elders ben ingegaan oorzaken 24 Nederland 25 26 Op participatiekloof ‘sterk profiel’ ‘zwak termen opleiding afkomst leeftijd) vind ‘zwakke profielen’ evidente leeftijdsgroep hetzelfde milieu ‘sterke vindt Gezinsvorming eens ‘sterk’ ‘zwak’ koppels woonplaats werkzaamheid vorming zwakke profielen ‘superzwakke’ sterke ‘supersterke’ (waarbij profiel) zwak profiel (een pasklare uitleg heb) samenspel hardnekkig ‘werkloze gevolg invullen vergelijkbare Koning Boudewijnstichting bracht alarmerende kaart basis indicator ‘kindspecifieke deprivatie’ 27 gebaseerd lijst basisbehoeften: beschouwen kind 101 vervuld financiële redenen vergelijkbaar Frankrijk (13%) Duitsland (11%) toespitsen ernstigere buurlanden Zo onbeantwoord 12% kinderen; 7% ernstiger erdoor getroffen uitzonderlijk zien landen: enkel ander bijna niet) gewerkt zo’n gedepriveerde Wallonië-Brussel 54% 41% (bijna) hoewel voorkomen gewesten lopen opnieuw vast: natuurwet: bewijst én tegelijkertijd vanzelfsprekend belangrijkste determinant Zowel slecht betaald gebrek risicofactor zichzelf: lang duren raken middelen waarover beschikt vullen geleidelijk uitgeput risicofactoren opleidingsniveau eenoudergezin huurder huisvestingskosten zwaar doorwegen gezinsbudget schulden… conclusie —niet 102 keer— masterplan beleidsniveaus aangepakt dergelijk is: perspectieven laaggeschoolde verbeteren? bevinden kruispunt belastings- uitkeringsbeleid kinderopvang activeringsbeleid; herhaal hier opgesomd goedkoop: daarvoor mobiliseren linkerzijde zichzelf kwetsbaar voorzichtig minimumlonen: mag rem zetten werkgelegenheid toegevoegde waarde zekere doorschiet Nederlandse aangewezen pleiten adequaat eerlijk gefinancierd reguliere private kansen biedt benutten motto markt ‘doorstromen’ investeren economie (tewerkstelling buurtdiensten enz gewestelijke budgetten initiatieven hoogte heb sympathie Dankbaar Muysken voorstellen 28 recht arbeid —het nuttig dragen erkenning krijgen— grondrecht Overheden onverkort volledige nastreven basisbaan 103 geschikte instrument ‘erkenning nuttigheid’ zinvolle activiteiten authentieke formule dynamiek maatschappelijke behoeften woorden loutere aanbodvisie realiseren bestel ervoor zorgt relevante beantwoord worden; zaak economisch arbeidsmarktbeleid opvang onderwijs… werkplekken langdurig ingeschakeld circuit Opnieuw sterkt me mening koopkracht’ roepen ogenblik Overigens misschien motiverender ‘koopkracht’ sociaalecologische Sacha Dierckx stelt 29 Hardnekkige onrecht creëert cirkel vormt bedreiging hypothekeert —voor jongeren— ‘verheffen’ Inzake gebroken Bismarckiaanse (er onderscheid professionele statuut ouders) geïnvesteerd inkomensafhankelijke hele consequente doortrekken heldere opvatting ‘progressief 104 hervormen onbekwaamheid consensus bereiken ernstige pensioenhervorming sluipende overleeft vertrouwen robuustheid intergenerationele contract steeds proef gesteld vraagstukken pensioendebat technisch eenvoudige materie emotioneel geladen alles hypergevoelige kwesties: Pensioenen veilige horizon elkeen Daar onderschatten welke afdeling zeg eerst betekenissen ga vervolgens ‘vrijheid’ reflectie elementen pensioenbeleid kiezen basispensioen Tavernier 30 Onze pijler wettelijke pensioen— defined benefit ‘vaste uitkering’ jargon pensioenuitkering afhangt verdient loopbaan: pensioenbelofte precieze bedrag berekend verloop loopbaan gevolg: gepensioneerden naschok vroegere babyboom levensverwachting geld verzameld belofte financieren ertoe pensioenstelsels uitkeringen’ stelselmatig hervormd financieringslast vermijden Zijn alternatieven? bestaan scholen Eén school gelooft privatiseren enige onjuist; argument nogmaals 105 31 privatiseringsschool vervangen bijdrage’ Veroudering opgevangen want bijdragebasis bevroren; scenario dalen verhouding actieven veroudert systeem bijdragen’ proberen langer echt Zweedse Commissie Pensioenhervorming 2020-2040 (CPH) 2014 neerlegde uitdrukkelijk 32 extreme veroudering (de pensioenuitkeringen ‘vast’); gewicht aanpassing volledig extra komen) Echte solidariteit generaties lasten lusten gespreid berekening toekomstige evolueren: duit zakje ‘Bijdragen’ hoeven daarbij vermogens aangesproken ‘Vaste goede modellen Bovendien ‘vastheid’ systemen illusie Stelsels voortdurend aangepast precies financiering leiden; pseudo-zekerheid stelsels altijd tijd: last eenzijdig tegenreacties CPH 106 pleitte tussenweg: tussenweg ambitie’ noemen ambitie vastleggen betrekking lange wensen pensioenvraagstuk vraagstuk verdeling: blijft contract: stipuleren aanpassingsmechanismen veilig aanpassingsmechanisme verlengen loopbanen lukt bijdrage’) losgemaakt wee overheidsbegroting Erik Schokkaert 33 pensioencontract voeren: (1) houdbaarheid anders? (2) (als verankerd worden)? (3) aanpassingen ‘vastgelegde waarmaken gebeuren vooraf afgesproken wetgeving verankerde spelregel laat regeringen? elkaar: bijvoorbeeld oneens 107 wettelijk verankeren tegenstelling denken) ‘automatisme’ democratisch legitieme opties zonde CPH-rapport begrepen uitnodiging overleg regering draagt daarin zware verantwoordelijkheid wilde beslissen pensioenleeftijd omhoog gaan: daarmee kar paard gespannen miskend vakbonden verdediging gegaan aangegrepen kapstok parlement handschoen opgenomen breed indianenverhalen voorgesteld verwarring werknemers genereus verbeteren maxima (om betaalde eigen sparen verzekeren: losgelaten worden) werknemerspensioenen waarop verhoogt: respect evenwicht pensioentijd levensduur Nu mogen voorstaan moeilijkheden mat vegen moeilijkheid rechtvaardigheidsprobleem creëert: capaciteit tevreden actief ongelijk 108 gezondheid samenhangt droevige harde wetmatigheid Natuurlijk inzetten arbeidsomstandigheden arbeidsorganisatie autonomie zelfsturing neemt hand typisch hooggeschoolden verricht vegen: ‘pensioen’ synoniem uitkijken levensprojecten toekenning medische onderzoeken eisen zoeken uittrederegelingen doorwerken ‘werken’ levensproject grotendeels samenvallen: voorbeelden politici academici bedrijfsleiders toevallig pleidooien gemakkelijk overwegingen reeds eerste-pijler-pensioenen diepen consistent voorkeuren ruime keuzevrijheid organiseren houdbaar fair lengte spil doorslaggevend moment stelden 109 pensionering ‘negatieve actuariële correcties’ ingevoerd Dergelijke correcties (meer) Actuariële totale som overlijden gesproken beïnvloed Bijzonder kozen bewust pensioenregelingen differentiëren eigenschappen suggestie 34 Los differentiatie stigmatiserend (‘jij staat diploma halen; jij hooggeschoold bent’) Laat concreet voorbeeld techniek iemand begon achttiende geschoold iemand) daarnaast pas toen hij tweeëntwintig vanaf drieënzestig correctie (zijn omvat vijfenveertig jaar; waarrond optreden) hooggeschoolde krijgt jaar) Nog anders gezegd: ‘normale’ tweeëntwintigste zevenenzestig stopt ‘normale pensioenleeftijd’ gepenaliseerd diegene achttien wachten drieënzestigste verjaardag vooraleer kan: (geheel gedeeltelijk) opneemt 110 afweging soepel anderzijds: loopbaanvoorwaarde soepelheid kortere leiden (Die aanleiding getrapt voorzien Men loopbaanduur geeft gedeelte ‘deeltijds pensioen’— langere plakken daarover veronderstelt: onuitputtelijk Tot gevolgd: mogelijkheid horen bestaande slimme doorwerkt zogenoemde pensioenbonus afgeschaft besparingsmaatregel moeilijk begrijpen denken prikkels consistente duurzame qua Nochtans beloofde minister Daniel Bacquelaine invoeren Principieel gestalte 111 Ministerraad goedgekeurd beantwoordt opname zelfstandigen onderlijnt evenwel noodzaak verstandige vorm geschoolde aanzet pensioendebatten aanstipte voegt vierde fundamenteel debat: we? pensioendatum duurzaam organiseren? Zware beroepen loop legislatuur overheerst geraakt stelde pleitten vereiste 35 Wel aparte regeling pensioenhoogte: sneller opbouwen hen marginaal moest procedure verantwoordelijk selectie beperkte gesloten enveloppe (Een gekoppeld responsabilisering 112 verziekt volstrekt geraken sfeer problematisch Minister overheidsvakbonden vrij verregaande inlevering ambtenarenpensioenen (die historisch werknemers- zelfstandigenpensioenen) gecompenseerd brede overheidssector Hij sloot akkoord overheidsbonden overeengekomen ‘zware beroepen’ (nodig compensatie zinvol bekeken begrijpelijk legitiem) stootte onbegrip publieke opinie coalitiepartners bakker hoek heel boos hoort leerkracht beseft waarschijnlijk overheidspensioenen overheidssectoren ‘zwaar beroep’ ‘framing’ zat hopeloos fout: legitiem compromis besparing aanvaardbaar stuitte beeldvorming verontwaardiging geblokkeerd hervorming loskoppelen privésector moraal verhaal luidt volgt: element hopen draagvlak pil vergulden ingrepen treffen Daarvoor problematiek subjectief specifiek 113 Zouden invoeren? piste past netjes nauwkeurig bijgehouden begint meten hoeveel uren dagen werknemer definiëren arbeidsinspanning dagen) merken ‘gewerkt jaar’ meetelt zeggen: T telt loopbaanjaar X Y heeft) Dus minimumregelingen) notie ‘arbeidsinspanning’ metriek terug diverse minimumpensioenen circuleren criticus opwerpen studeren daarna zichtbare definitieve intrede dominerende arbeidscontract uren) gestipuleerd 36 voorstander massaal bijklussen studenten indien iemands ‘actieve loopbaan’ Zou universitair gediplomeerde werkte behandelen job aanpakte drieëntwintig jaar? kwestie definities Steeds deeltijds; 114 deeltijds ‘met behoud rechten’ (ze beschouwd voltijdse putten rechten uit) complex omstandigheden echte ondermijnt legitimiteit arbeidsuren gelijkgestelde periodes gehad opkomst platformeconomie… feit woont bereikt hebt? Zo’n arbeidsmarktgegevens gecombineerd ‘arbeidsmarktgerelateeerd’ buitenlands AOW woord: verblijf onafhankelijk verdiensten oudsher overige flexibel: opvragen buurt onvoorwaardelijk koppeling strikt individueel vinden) maakt Net eenvoudig eenvoud spanning gevoerde 115 AOW-leeftijd: 2030 68 2070 72 maanden forse vaart ingezet ontstaat averechtse flexibiliteit: Nederlanders gemakkelijker aanvullende (aanvullende laten slaat impliciet balans kun volgt samenvatten uniforme pensioenperiode laagopgeleiden korter hoogopgeleiden genieten participeren verdienen premies Per saldo ontvangen tendens AOW-leeftijd onderliggende —hoogopgeleiden betalen voor— slechter daglicht gedebatteerd invoering Nadat herhaalde keren kwam zag zitten vakbeweging experten pragmatische redenen: volksverzekering ‘spaarsysteem’ toepassen Naar snelle 37 merites Met na rekenoefeningen besloten 116 zagen betaalbare wijze integreren Belgisch hervormingspad oninteressant arbeidsmarktverleden mensen: betekenen rigide (geen flexibel spil-leeftijd Zeker (omwille nastreven) lager geschoolden uitpakken voet Voorstanders in-the-box inleiding schreef radicaal oog veranderde contexten: oude kritisch herbekijken conservatief doordachte progressief universalisme; ver voorbij behandelde stipte gevoerd pensioenstelsel: punctuele ter verbetering ingebed opentrekken dichter doel gereedschapskist bekijken helder prioriteiten: 117 integendeel schaars verantwoorde scherpe Eindnoten dank Bea commentaar ontwerp P Parijs & Vanderborght (2017) Basic Income A Radical Proposal for a Free Society and Sane Economy Harvard University Press Over armoede: zie J Boone S I Marx L Cant W G Verbist (2018) Feit Fictie omtrent Basisinkomen Sociaal Herman Deleeck Universiteit Antwerpen kritiek cit dimensie F ‘Basic income the European Union: conundrum rather than solution ’ ACCESS EUROPE Research Paper 2017/02; Denuit (2019) Fighting poverty Union An assessment prospects Universal (EUBI) PhD: ULB Warwick recent overzicht ethische Robeyns ‘Het (niet) willen?’ Ethische Annotatie #6 Utrecht December 2018 Wetenschappelijke Raad Regeringsbeleid (2006) verzorgingsstaat herwogen verzorgen verheffen Amsterdam K ‘De (r)evolutie zekerheid: 1944 In: M p 22-63 B v Buysse (2016) Staat Welvaartsstaat ACCO bijstand: maatwerk achter feiten aanloopt?’ 278-301 118 maximumfactuur illustratie Toen invoerde parlementaire geuit strookte inkomensselectiviteit bieden) ‘verzekering’ opstapeling remgelden beslag budget huishoudens; huishoudinkomen Alhoewel ‘selectief’ gezondheidsuitgaven: ‘universalisme’ ‘selectiviteit’ bleek spoedig evaluaties E Guillaume Lecluyse H Avalosse Cornelis D Graeve Devriese Vanoverloop C Voorde (2008) ‘Evaluatie effecten consumptie toegankelijkheid Report 80A KCE-Federaal Kenniscentrum Gezondheidszorg beschouw ‘selectiviteit universaliteit’ bundel: 124-148 universalisme expliciet maat beheersen Hemerijck evolueren evolueren) investeringsbeleid fases (ed The uses social investment Oxford tijdelijk gedeeltelijk terugtrekken ondersteunende opengetrokken eventuele tekorten Hemerijcks investeringsmodel 119 -l Robben den Heede Studie CeSO – 10 et 49 wijzen ‘vergrijsd’ afgenomen Binnen ‘precaire’ groep; jaarlijks 4% inkomensgroepen 6% groepen 5% (idem 15) systematisch koopkrachtevolutie gedurende regeerperiodes Decoster Vanheukelom ‘Financiële werkprikkels herverdeling Michel CSB Bericht Defeyt publiceerde commentaren koopkrachtdiscussie: Ph ‘Pouvoir d’achat revenus des belges – évolutions 1995-2020 Institut pour un Développement Durable; ‘Il vraiment augmenté le pouvoir ? « Non peut-être » Durable Overlegsystemen productiviteit volgen competitiviteit evenwichtige bewaakt essentieel: ‘Structural convergence versus systems competition: limits to diversity labour market policies Economic Monetary ECFIN discussion paper 065 Commission Directorate-General Financial Affairs Brussels July 2017 Hier Mattheüseffect zelf genuanceerde Oog hem strijdig beleid: 120 “Het totaal slot onderste lagen resp niet-actieven vervangingsinkomens collectieve (…) Zulk totaalbeeld hierboven verklaard culturele differentiële besluitvormingsproces belastingdruk nadele dezen aanvaard ruil hiervoor voorzieningen ontwikkeld profijt ” Huybrechts (1983) Matteüseffect ongelijke Kluwer 371 Matteüseffecten uiteindelijk mochten globale voordeel overhellen Deleecks uiteindelijke inschatting Mattheuseffect (2001) Acco pp 342-343 138 Na expansie gesnoeid familiale mijns inziens —naast bodembescherming— publiek ontbreekt; uitputten Zie Collado N Mechelen ‘The structural nature inadequate floor single-parent families R Nieuwenhuis Maldonado triple bind Resources Policies Employment Improve Well-being Policy 401-415 Zij tonen Zweden Denemarken hierop eenzame uitzondering althans tilt armoedegrens) 121 achterbleven inkomensontwikkeling ‘neerwaartse minimumlonen’ lonen) wens afstand ‘Na 75 samenwerking overwinnen 64-85 klemtonen ‘bruto’ ‘rechtstreeks’ paragrafen onrechtstreeks netto-verdiensten werken: vandaar ‘dubbele inspanning’ opgebracht nettoloon loonkost mogelijke concrete berekeningen Vandelannoote design benefits: how boost employment combat Belgium?’ Goedemé Hills ( 2019 Decent Incomes all Improving Europe Daaruit blijkt serieuze significant effect ‘Tina out Tamara moonshot wonen waaier winsten 324-355 Jaarboek Armoede Dewilde Pannecoucke samenhang inkomensarmoede toeneemt ‘nieuwe 0’: armer Coene Raeymaeckers Hubeau 122 Remmen Haarlem Uitsluiting gebruiken Lancker: (tenzij kostencompensatie selectief wordt); wederkerigheidsargument genuanceerder complexer voetnoten supra Eurostat opstelt SILC-enquête meet volwassen leden 59 oud studenten) besteed voorafgaand enquête; uitgedrukt hadden Indien ononderbroken waren percentage 100%; géén (zelfs maand) 0% bron V Corluy (2015) ‘Huishoudens Leuvense Economische Standpunten 2015/149 Faculteit Bedrijfswetenschappen-CES ‘België Nederland: kleine Vierendertigste Pacificatielezing Breda november DOI: 13140/RG 14550 34888 A-C Guio december ‘Op baangarantie 262-276 ‘Een februari 123 ‘Pensioenen geïndividualiseerde 174-196 Formules privatisering inhouden risico’s ‘geïndividualiseerde pijler’ besliste teruggedraaid Academische ‘Standpunt voorontwerp wet VAPW (Vrij Aanvullend Pensioen Werknemers) Juli Jos Berghman Alain Jousten Jacques Boulet Françoise Masai Gabriel Perl Pierre Devolder Jean Hindriks Yves Stevens Ria Janvier betrouwbaar Voorstellen juni ‘Intergenerationele (red) 150-173 185 wijdde apart advies ‘Zware pensioensysteem april 2015 schrijf arbeidscontract’: zelfstandige presteert minimumpensioenminimum AOW-debat Socialisme Democratie (75:5) 33-44