Download fulltext
170

EUROPA: DE SOCIALE UITDAGING EEN BREDER EN SOCIAAL DOEL IS GEEN LUXE MEER VOOR UNIE MAAR NOODZAAK (1) DOOR FRANK VANDENBROUCKE (2) Hoogleraar KU Leuven Het is een bijzondere eer voor me om de Den Uyl-leerstoel te mogen bekleden Joop Uyl was van in jaren zestig tot tachtig niet alleen belangrijke sociaaldemocratische leider Europa Zijn manier denken en politiek bedrijven had op velen – ook mij grote invloed In juni 2011 schreef Jan Pronk mooie column over ‘Den als leermeester’ Hij vatte daarin Uyls stijl politicus samen tiental lessen De eerste les luidt volgt: ‘Les één: blijf studeren Denk nooit dat feiten zich spreken waarheid gevonden Zoek achtergronden minder hand liggende verbanden Blijf vragen stellen ’ Dat precies wat ik vandaag wil doen INLEIDING Al meer dan 50 jaar debatteren we vraag of het Europese beleid actieve sociale dimensie nodig heeft zo vijftig vóór oprichting Economische Gemeenschap 6 landen nog steeds nu hebben Unie 27 lidstaten aantal publicaties waarin zwakte ‘het Europa’ beschreven wordt tellen vaak gaat klaagzang met weinig effect: onbereikbare betreurd actuele crisis kan opportuniteit vormen agenda zetten Eerder scherpe definitie waarom hoe ‘waarom’ 197 Oratie bij benoeming bijzonder hoogleraar aan Universiteit Amsterdam 7 2012 Rita Baeten Tuba Bircan Bea Cantillon Paul Grauwe Ri Ridder Steven Engels Joep Konings Kim Lievens Erik Schokkaert Chris Segaert Anne Van Lancker André Poeck Rompuy ben dank verschuldigd punctuele commentaar en/of hulp onderdelen dit betoog verantwoordelijkheid ligt natuurlijk Vandenbroucke-NL qxp 23-1-2013 15:14 Page samenwerking vanuit principieel normatief standpunt zou moeten kreeg heden vreemd genoeg relatief aandacht (3) Ik focus daarom eerst deze vraag; deel mijn leg kort argumenten pro ‘sociaal rooster Mijn aanpak zal u misschien verrassen nogal destructief ‘Is tijdsgewricht zoeken naar zwakke plekken pleidooi sociaal Europa?’ kunnen reageren pas hier echter Pronks ‘eerste Uyl’ toe Een mag bepleit worden alsof vanzelfsprekendheid We kaf koren scheiden geen intellectueel kasplantje zijn beschermende omgeving welmenende gelijkgezinden gedijt Om ideeën die je liefhebt sterk maken moet er hard Uit besluit onder volgende: terwijl zoektocht heldere omschrijving model’ tien geleden kon afgedaan nuttige maar echt noodzakelijke oefening existentiële kwestie geworden financiële bestel staat brandende kortetermijnproblemen langere termijn ‘sociale unie’ voorwaarde laten overleven Concreet betekent behalve fiscal compact (een begrotingspact) social heb verder basisconsensus sociale’ inwoners rol gemeenschappelijke gerichtheid investeringsbeleid daarbij volgens belangrijk Dergelijke consensus gaan elkaar ze eisen: wederkerigheid inbouwen institutionele relaties tussen zoals binnen elk steunt mensen Hiermee gezegd muntunie beantwoordt eisen rechtvaardigheid stelling voorleg beperkter: nagestreefde model stand komen opdat Inhoudelijk zulke principe verschillende richtingen uit; opvattingen gewicht toebedeeld krijgen Maar voeg observatie nood wel volgende toe: breed draagvlak hij beantwoorden doelstellingen welvaartsstaten gemeen Ook normatieve politieke filosofie ontwikkeld terrein Er bekende oproep Habermas (2001) briefwisseling Parijs Rawls (2003) literatuur ‘global justice’ speelt EU Pas zeer recent ontstaat debat onderbouw Europa’: zie daarvoor (2011) Sangiovanni (2012) Nicolaïdis Viehoff vermeld 198 BELGISCH TIJDSCHRIFT ZEKERHEID – 1e TRIMESTER tweede illustreer enkele werkpunten uit uiteenzetting beoogt volledigheid Belangrijke discussiepunten blijven buiten beeld spelregels bepalen inzake fiscaliteit voorkomen inkomensbasis druk komt door ongezonde fiscale concurrentie derde stip urgenties betrekking name noodzaak eenheid economische korte lange herstellen zonder governance leerstoel verwijst sociaaldemocratie eindigen verwijzing waarvan onderlijn vereist ‘historisch compromis’ families regeringen steunen parlement aanwezig uitdrukking overdreven stelt meteen uitdaging scherp: historisch compromis catch 22 sociaaldemocraten zoek eigen profiel? 1 WAAROM ‘SOCIAAL EUROPA’? ONGELIJKHEID IN EUROPA reliëf geven feitelijke vaststelling redenen worstelen vraagstuk enorme diversiteit onze systemen hun geschiedenis inkomensongelijkheid even groot Verenigde Staten neemt heel andere vorm Voor wie daaraan twijfelt: pan-Europese Gini-coëfficiënt gangbare maatstaf inkomensongelijkheid) ongeveer gelijk VSA (4) Zolang verzameling lotsbestemming konden ons veroorloven feit hoofd zien Zeker algemeen veel beperkter ongelijkheid Amerikaanse staten; groter staten Als superrijke Luxemburg beschouwing laat bbp per inwoner uitgedrukt koopkrachtpariteiten armste lidstaat Bulgarije één rijkste Nederland (in EUR tiende) gelijkaardige redenering maakt 199 Op basis EU-SILC 2009 bedraagt netto-beschikbare equivalente huishoudinkomen omgerekend 0 352 EU27 (berekening Tim Goedemé) OESO geeft laatste representatieve 378; regionale prijsverschillen spelen vermoedelijk verwaarloosbare Zie Brandolini (2007) Burkhauser Couch (2010) Milanovic FIGUUR 1: INKOMENSVERDELING EU15 EU12 Vandenbroucke Mechelen Goedemé Mississippi helft (5) minimumloon erg laag uniform peil ondersteund federaal 25 USD uur Bulgaarse minimummaandloon Eurostat geraamd 122 zelfs standaarden 10% Nederlandse uitbreiding Figuur brengt inkomensverdeling waarbij onderscheid maak ‘oude’ ‘nieuwe horizontale as figuur staan huishoudinkomens alle individuele Europeanen; gestandaardiseerd (‘equivalent’ gemaakt) rekening houden grootte samenstelling huishouden Alle inkomens gemeten verhouding mediaan stippellijn duidt armoedegrens 60% inkomen grens pan-Europees gedefinieerd wordt: oppervlaktes links duiden welk bevolking beneden respectievelijk vergelijking pan- 200 Met weglating outliers Zelfs arme Puerto Rico meeneemt relatieve positie PPP) beter et al 15% 70% nieuwe kloof meest welvarende minst groot: koopkrachtpariteit blijken ‘rijke’ Roemenen (waarmee bedoel: betere Roemeense middenklasse) arm ‘arme’ Nederlanders (6) 2 VIER ARGUMENTEN ACTIEVE DIMENSIE HET EUROPESE BELEID begin positieve ga daarmee tegen louter negatieve toon overheerst betekenis eenmaking progressieve ontwikkeling nondiscriminatiebeleid Vertrekkende non-discriminatie nationaliteit (voor EU-onderdanen) loon werk mannen vrouwen sterke juridische gecreëerd principes geslacht leeftijd afkomst … Stephan Leibfried suggereert toenemende rechtbanken hét spoor verdere entiteit heterogeen beheerst veto’s enige mogelijke Zo bekeken dus méér anti-discriminatie vier argumenten: beoogde is… dam dumping; schutkring rond nationale soevereiniteit; onvermijdelijke consequentie Muntunie; kern zelf project drie instrumenteel vierde karakter Alhoewel voortvloeien sluiten overtuigend ieder geheel overloop 201 maatstaven rijk men beschouwen middenklasse Uitgedrukt gezinsinkomen Roemeen percentiel 80 bevindt lager gelijkstellen (Vandenbroucke Tabel 3) 15:15 Argument dumping argument vertrekt idee vergaande integratie harmonisatie leidt neerwaartse geavanceerde agressieve aanneemt vandaar (enigszins sloganeske) samenvatting ‘een opwerpen dumping’ vormde voorwerp Ohlin-rapport 1956 Spaak-rapport legde creatie Bertil Ohlin (de Zweedse partijvoorzitter later Nobelprijs economie Heckscher-Ohlin theorema) ging ervan verschillen loonkosten betrokken mate samenhingen productiviteit ongerust diende lonen ontstaan vrijmaken handel onderlijnde uitgangspunt: uiteenlopende ontwikkelingen zouden optreden gecorrigeerd aanpassingen onderlinge wisselkoersen (International Labour Organisation 1956) huidige context onbelangrijk voorbehoud Prima facie déze ongelijk gegeven Parallel soms spectaculaire uitbouw Opeenvolgende uitbreidingen steevast geleid opwaartse convergentie; Wereldbank omschrijft EG echte ‘convergentie-machine’ (Gill Raiser 2012; Lefebvre 2011) (7) Sociale vrees gebleken realiteit Nu opmerken bepaalde domeinen contra Ohlin-doctrine marktintegratie wèl gekoppeld hoog niveau veiligheid gezondheid negentig (8) ‘opwaartse’ ‘neerwaartse’ convergentie afhangt context: langdurige omvangrijke werkloosheid overhand halen bijvoorbeeld omdat vakbonden overal hangt af maatschappelijke krachtsverhoudingen doe recht genuanceerde discussie voeren opheffen handelsbelemmeringen probleem vormt vooruitgang lijkt prima baseren functionele vermijden 202 Dit cijfers; zegt niets (sub-nationale) divergentie gebeurde parallel eenheidsmarkt Single European Act Laat daar overweging toevoegen Indien ongelijke rem zet onoplosbaar aard denk minimumlonen onmogelijk level playing field definiëren ontwikkelde economisch haalbaar impact (9) Duitsland nationaal zinvol is; (10) 2: soevereiniteit ongetwijfeld grondig bespreken situeert problematiek facto autonomie beleidsmarge) domein onderzoekslijn Fritz Scharpf Maurizio Ferrera anderen basisgedachte intrinsiek conflict bestaat imperatieven vrije markt grensoverschrijdende mobiliteit dienstverlening enerzijds anderzijds samenhangen gemeenschapsvorming gebaseerd verankerde rechten plichten (11) veronderstellen grenzen afgebakend lidmaatschap solidariteitskringen; doorbreken solidariteitskringen fundamentele con- 203 ‘level field’ bedoel absolute niveaus bv vastgelegd gemiddelde verre evident opgave Verder verwijs Pisani-Ferry loonontwikkeling expansiever verlopen voorbije decennium; verbetering Duitse passen legitimiteitsargument verwoordt pessimisme scherpst (2009) (2005) optimistischer flict logica ‘opening’ ‘begrenzing’ parafraseren (12) impliceert Bulgaar dezelfde bijstand Nederlander strenge voorwaarden koppelen; stipuleert tegenover systeem voldoende opgebouwd toelaten België ongeremd shoppen gezondheidszorg gedekt zorgverzekeraars planning aanbod afspraken tarieven doorkruisen overheden noch buitenlanders open punt waar hamert architectuur stelselmatig voordeel beslist ten koste benadrukt verdragen basiswetgeving duidelijk zuivere ‘staatsactie’ (of ‘solidariteitsactie’) ‘economische actie’ uitspraken Hof Justitie oriënteren); scheidslijn solidariteit helder brede grijze zone marktwerking gelijktijdig schaal geval analyses inspireerden ‘horizontale clausule’ belang ordenend sterker benadrukken instellingen (en Justitie) duidelijker oriënteren 2002c) vertegenwoordigers niet-gouvernementele organisaties voerden campagne Conventie Via IGC (Intergouvernementale Conferentie) vond tekst min aangepast weg artikel 9 VFEU (Verdrag betreffende Functioneren Unie) 204 geschetste slechts gedeeltelijk volledige analyse (i) gevolgen vrij verkeer personen Bismarckiaanse verzekeringssystemen (ii) burgerschap gebaseerde Beveridge-systemen (iii) (iv) diensten volgt toepassing Deze anti-discriminatieregel (‘zonder bijdragen rechten’); woorden ‘wederkerigheid’ verzekeringsstelsels handhaven soepele toegangsregels verwerven toch omwille vind tegenstelling systematisch onweerstaanbaar liberalisering ongeremde evenwichtsherstellende bijdrage leveren) (13) ruimte initiatief corrigerend treden evenwicht vrijemarktprincipes soevereiniteit: vatbaarder deterministische dienstenrichtlijn: Europees Parlement voorgesteld Bolkestein bijgestuurd blijkt richtlijn gezondheidszorg; Raad bewaakten patiëntenrechten aansturing stelsels (14) juist toelaat toekennen integratie-eisen; problemen daarrond bestaan m i implementatie grondslagen (15) oneens intellectuele helden dergelijke asymmetrische constitutie zij géén socialemarkteconomie Charter Protocol Diensten Algemeen Belang elementen Rhodes Armstrong Lenaerts Daarmee opgelost Men overigens aanvoeren basisdynamiek (o vooral gericht eerder defensieve reactie gedwongen werd blijft niet-onbelangrijke speelde evaluatie Unierecht benadering concrete Cf zgn ‘zelfstandigen’ leven 205 zeggen relevant wisselwerking (waar hoger argument’ verwees) verminderde kritisch spanning én elke lidstaat; leiden generositeit Of effectief geregeld vervolgens implementeren daarnet aangaf ander voorbeeld werkland werknemers gedetacheerd gelden? En welke acties ondernemen wanneer menen regels geschonden kader detachering? Enkele beruchte arresten (Viking Laval) stelden actiemogelijkheden leken voorrang liberale mogelijk lijn ontwikkelt wetgevend wenselijk Mario Monti aangekaart rapport eengemaakte maart nam Commissie wetgeving terzake sturen creëren vakbondsactie Bruun Bücker voorstel bevredigend ver Zij eigenlijk vrijheden minstens gelijke status (overtuigende) illustreert woord bijsturing 3 3: Muntunie Hoger wees uitdrukkelijk uitging orde oog toekomstige sociaaleconomische wijzigingen veronderstelling radicaal onderuit gehaald althans Eurozone daarvan Ben Chu editorialist The Independent mei samen: ‘Europe has to become a ‘country’ new beast if the euro survive’ verwees essentiële tekorten constructie muntunie: afwezigheid ondersteunende centrale bank; garantie bankdeposito’s; regering begroting automatische buffer crises; ‘nationale’ besluitvorming land waarmee gemaakt is: 206 zwart-wit termen gesteld uitweg land’ Overigens ‘land’ afzienbare toekomst: conclusie verbinden gedoemd mislukken Anderzijds stabiliseren ‘verzekeringstechnisch’ d w z interstatelijke verzekering schokken centraal thema theorie optimale muntzones schema (16) voordelen instantie verminderen transactiekosten kosten deviezenruil vallen wisselkoersonzekerheid af) grotere vergelijkbaarheid prijzen zowel ondernemingen consumenten nuttig Wanneer bijdraagt welvaart vergroot boven voorgaande effecten gunstige deelneemt nadeel beleidsinstrument verliest nl mogelijkheid passen; getroffen ‘asymmetrische schok’ Opdat munt- 207 Je ontwikkel verbreden bredere premisse collectieve goederen creëert waardevol risico’s integratieproject specifieke soort integratieproject: wezen faire integratierisico’s gedachte Andrea uitkomt ‘reciprocity-based internationalism’ aantrekkelijke solidariteitsconcept verankerd vanzelfsprekend loutere upscaling bestaande solidariteitsconcepten meet invulling panEuropees anders gebruikt concept ‘risico’ reeks beperkingen geconfronteerd allemaal thuishoren notie ‘risico’; daarop ‘verzekeringsparadigma’ doet Meer gronde opvatting (problemen in) functioneren missie EU: beperkt priori visie rechtvaardigheid? klemtoon ‘reciprocity’ (wederkerigheid) stel (ik verzekeringsparadigma tekortschiet) argumentatie functionalistische afleiding (cf 4 infra) Daardoor verschillend ontbreekt verschil werken unie nadelen deelnemende bijgevolg gekenmerkt combinatie symmetrie flexibiliteit Symmetrie _ groei loon- prijspeil correleren gelijklopend Flexibiliteit slaat interne aanpassingsvermogen schok voordoet: doordat flexibel arbeidsmobiliteit intern beschikken uiteindelijk nettovoordeel opleveren meten graad verticale tradeoff dalende groep baten kosten: ‘optimale muntzone’ Amerika verbonden net comfortabele 208 TRADE-OFFS MUNTUNIE trade-off: vangen budgettaire transfers vermindert schuift OMZ-lijn OMZ’ (volgens twee pijlen) veronderstelt permanente inkomensherverdeling plaatsvindt uitmaken muntzone; ‘stabilisatie’-maatregelen ‘herverdelen’ ‘stabiliseren’ uitgaan moral hazard opduikt Moral stroom middelen rijkere armere aanpassing structureel uitstellen ‘Stabilisatie’ tijdelijk cyclisch (Bij wijze theoretisch voorbeeld: cofinanciering werkloosheidsuitkeringen gedurende fase geactiveerd kortlopende bepaald uitstijgt voldoen prioriteit ‘stabilisatie’ herverdeling ) onveranderlijk Lidstaten preventieve bewaking opzetten inzet sixpack 2010 stelde erin slaagt stemmen zwarte pijl) Hier bijkomende asymmetrie voorkomt stabiliserende onderlijnt goed houdbaarheid zwartwit keuze transferunie; confronteert trade-offs keuzemogelijkheden beperken Noch maatschappelijk neutrale keuzes behelst aanpassingsprocessen meestal moeilijk pijnlijk ervaren rechtstreeks (eerder omweg muntdepreciatie hogere inflatie) gemakkelijk migreren Vaak verband gebracht ontslagprocedures e voorstander niet-al-te-rigide arbeidsmarkten oor luisteren leggen Britse econoom Richard Layard stichter Centre for Economic Performance theoreticus activeringsbeleid ongelukkig maken: zozeer loonflexibiliteit 209 arbeidsmarkt onzeker (17) vele betekenissen zeker neutraal Budgettaire tijdelijke stabilisatie praktijk functie overheidsuitgaven los koppelen herverdelingsfuncties (18) Is nastreven slotte kleurloze optie? essentie na streven overheidsrekeningen arbeidsproductiviteit: parameters lopen moeilijke ervoor pensioenleeftijd zekere evolutie levensverwachting evenwichtig besef naïef veroudering mensen) erover waken ‘symmetrie’ levensverwachting? A genereuzer onvermijdelijk eindigt overheidsschuld loonkost product zulk blijven) bewuste afruil organiseren (meer) pensioengenerositeit (minder) nettolonen arbeidsproductiviteit ondanks vroeger pensioen batterij 210 terug welfare-to-work aanzette goede midden kiezen harde ogen ‘lankmoedige Frans-Duitse manier’ roep vindt verstandig onzekerheid ‘In plaats daarvan’ schrijft ‘zouden zekerheid alsook flexibele [waarmee doelt decentralisering loonoverleg willen inruilen loonstijging werkzekerheid] (Layard 2005) Bargain biedt interessante illustratie georganiseerd ‘Europeanisering’ belastingstelsel groepen ‘winnaars’ ‘verliezers’ gevolgd noodzaakt niet) transferschema ontwerpen complexe discussies ‘wint’ ‘verliest’ 211 (19) eenvoudig strikt genomen afstemming Stel B stijgen (rekening houdende B) pensioenbijdrage geheven brutolonen bruto-loonkost kent budgettair beide alternatief probleemloos scenario tevreden denkbaar overheid bespaart pensioenstelsel bijkomend subsidieert té arbeidsaanbod kleiner lonen: resultaat (en/of vakbonden) krappere eventuele via immigratie alternatieve aanvaarden pensioenen samendrukbaar type hoort thuis sfeer economie: bereid trekken pensioenleeftijd: ‘de tering nering gezet’ Uiteindelijk asymmetrisch pensioenbeleid cohesie aantast vanzelfsprekend: variabelen mee opgaat geldt onevenwicht scholing tekort geschoolden overschot ongeschoolden verwachten zullen (ervan uitgaande arbeidsmigratie oplost); onvoldoende gecompenseerd uitgaven tewerkstellingsprogramma’s laaggeschoolden) ofwel accepteren lagere algemene woorden: (relatieve) scholingstekort ‘betalen’ Dus ‘politieke economie’-argumenten horen gedrag werkgevers Wat economie’ betreft ‘onbetaalde rekening’ zetten’; daardoor overheidstekort universele geldingskracht hanteert gelden (maar daarover hier) geschoolde overheidsschuld: overaanbod ongeschoolde reacties verhogen… dimensies 212 (die rekenen immigratie) mogelijks dan: fundamenteel verschillen? antwoord ‘als’ zinnen gewichtige ‘bewijzen’ strategieën minimale plausibel supranationaal krijgt netjes afgescheiden arena’s lang betoogt Daarom neutraal: richting Bovendien evenzeer eventueel Vooraleer keer Bij voegen aandacht: gezamenlijk banksector beklemtoond: ‘collectieve wantrouwen aanzien schuldtitels ‘slecht evenwicht’ terechtkomen kortetermijnliquiditeitsproblemen omslaan solvabiliteitsproblemen uitgifte euro-obligaties Net transfermogelijkheden bezwaar rentepeil ‘lakse landen’ gehouden verhoging ‘gedisciplineerde lakse geremd schulden mutualisering schuld vatten bezwaren dele ondervangen rentevoeten toegepast (20) ‘zwart-wit’ karakter: overtuigingskracht gezamenlijke actie (inzake banken schuld) kritische drempel overschrijden Omdat lezing bekijken kortetermijnkwesties vergeten Moesen (De 2009) voorstellen zin gedeelte van) overheidsschulden overeenkomt gevangenen gevangenendilemma raken betrokkenen Pareto-verbetering realiseren: welbegrepen eigenbelang 213 (21) Fuest Peichl overzicht begrotingsunie aannemen Tot analytische houdbaarheidsvoorwaarden heeft? precieze conclusies ontwikkelen aangeven eens dwingt ‘basisconsensus’ cognitieve vat stabiliseer ze? presenteerde economen Robert Mundell vader muntzone bijgedragen 1973 formuleren oorspronkelijke 1961 grafiek aanleunt (Mundell 1973) Monetaristen kijken keynesianen leunde lanceren monetaristische overheidsoptreden ‘Mundell I’ Veel gelooft markten zichzelf convergentie? scholing? meningen alles volledig overeenkomen knopen hakken coherent moét eensgezindheid twijfel rechte eind Veronderstel iemand mengt stelling: ‘Ik twijfels sommige band ondersteunen geloof stelsel wetenschappers doorlichten; wetenschappelijke instelling Zou oogpunt legitimiteit (pensioenleeftijd) (minimumlonen) ter harte nemen onderzoeken realistisch zijn? waartoe dubbel: 214 Welke ‘flexibiliteit’ transfers? ‘prijs’ betalen ontwikkelingen? Over dan? ‘transfers’ instrument wetenschap altijd herverdelend effect hebben? benchmarks afgesproken waarrond lading Inzake vitaliteit 2012) verleden beklemtoond verscheiden kennen Nochtans gedeelde geladen Vervolgens complex omgaan technisch Jean legt Zuid-Europese economieën eenzijdig proces behandelen Vermits gemeenschappelijk succesvol aanpassingsproces iets inflatie Spanje (mits prijsstabiliteit gegarandeerd mits gebruik structurele hervormingen voeren) Dezelfde vlak Noord-Europese ‘overkill’ vermijden) loonstijgingen aanzienlijk uitstijgen eurodecennium) ‘Wederkerigheid’ deelt duidelijke wederzijdse inspanning Wederkerigheid last herstel competitiviteit partner intermenselijke verhoudingen bindmiddel samenleving contrasteerde homo reciprocans ooit economicus: ziet graag ‘iets terug’ ‘zijn geld’ 215 (22) waarop Bowles uitwerkt welvaartsstaat gegrondvest extrapoleerbaar voorligt beroep ‘verstandig eigenbelang’ ‘sterke wederkerigheid’ uiting afwijkend gesanctioneerd sanctie nettokost diegene afdwingt ‘principiële moraal’ handhaving normen consequenties; cf infra (23) Naast ethisch-filosofische ‘verantwoordelijkheid’ geconcipieerd entiteiten): burgers dragen beslissingen worden? draagwijdte ‘reciprociteit’ entiteiten vooronderstelt inspanning) kruideniersschaal vatbaar mededogen kwetsbaar kwetsbaarheid wijten nettogever armoede daadwerkelijk aangepakt (‘er bodemloze emmers gevuld’) diegenen inspanningen cement 2010) Samuel definieert bereidheid delen ingesteldheid levert individueel ‘verlichte ‘voorwaardelijk’ betekenisvol begrip onlangs mooi samengevat Editorial Constitutional Law Review WTE DN meerdere kwesties ‘individuele’ voordoet? Hoe toegewezen is? Waar stopt ondersteuning’ collectief georganiseerde mechanismen (bijvoorbeeld transfers)? Hanteren principiële moraal (waarbij zondaars’ bestraft zondaars zijn) consequentalistische streng bestraffen heiligen brengt?) Kunnen niet-verbreekbaar engagement aangaan bestendigend mechanisme wordt? noodzakelijk vormen; gelaagde duurzame (24) fragiliteit wijst ‘diepe variabele’ ‘a sense common purpose’ toen geforceerd herenigde Duitsland: ‘(T)his purpose deep variable that made monetary and political union possible Germany Put differently were endogenous variables driven by force existence this it inconceivable would have started with without having centralized budget capable making large between regions or unified security system This weakly developed at level’ p 113) Alleszins ‘sense Toen Belgisch Minister Zaken Uyl-lezing 1999 lans brak ‘Open Methode Coördinatie’ inhoud daarna beklemtonen: coördinatie 2002a 2002b) luxediscussie licht 4: ‘Europa’ achterwege start opnieuw wit blad revue passeerden niet-sociaal functioneel afgeleid: bescherming verlies welslagen muntunie… Jürgen verdediging way life’ globalisering waarvoor mobilisatie Lionel Jospin hem geïnspireerd had) levenswijze culturele insluiting interpretatie diep ingrijpt blijvend gelegitimeerd vertrekpunt vrede verankeren schiet onderneming strookt niet-economische hefbomen invloeden 216 217 (25) simuleren EAPN dergelijk verwijzen aankaartte: kwaliteit bijstandsstelsels bijstandstoerisme beste harmonisering absoluut ‘concurrentie’ verdwijnt perfect gerealiseerd correct afbakening begint opmerking aansluitend supra invullen gradaties kosmopolitisme staat: samenlevingsmodel ‘European onderscheidt stricto sensu verdrukking gelezen perspectief taken overneemt armoedebestrijding) respect subsidiariteit kernidee coördinatiemethode’ gelanceerd Top Lissabon 2000 10 onafgebroken kritiek geklonken methode zwak soft harder worden: betekenen project? Natascha scherp simuleren: verplichten bijstandsstelsel mediaaninkomen elimineren verplichting invoeren doorgedreven rechten’ (zoals inkomensbescherming fatsoenlijk niveau) lidstaten? vereiste ‘herverdelingsinspanning’ doelstelling hic nunc realiseren (wat eis is) uiteenlopen: percentage niet-arme 218 herverdelingsinspanning 5% Tsjechië Frankrijk Hongarije 7% Litouwen Roemenië grootste OostEuropese Daar alhoewel ‘arm’ inkomensarmoede leveren Echter Vergelijk qua vergelijkbaar Zoals Spaanse inefficiënt inleiding aansneed uitdrukkelijke Moet rechtvaardiger inkomensverdelinBELGISCH BBP PER CAPITA HERVERDELINGSINSPANNING DIE VEREIST OM ARMOEDE TE ELIMINEREN Laag bbp/capita Hoog 219 gen herverdelen (‘rijke’ ‘arme’) verbetert Belgen? duale beoordelingsperspectief herleiden enkel uitgangspunten omvang solidariteitskring ‘wij’ eenvoudige trade-off ene algoritme armoede-indicatoren indicator resultaten beoordelen armoedeindicatoren; expliciet roeping ‘nationale cohesie’ dienen toetsen niet-reduceerbare Historisch vaandel gedragen: panEuropese cohesiebeleid Debatten situeerden terrein: bewaken verbeteren samenhang reduceren (zie Fahey 2007) uitgeput externe ondersteuning? externaliseren beleidsfalen hoofde inefficiënte aanstipte? past life’? Samen mede-auteurs simulaties radicale anti-armoedenorm vertaalt bindende wederkerigheid: helpen zélf verantwoordelijk daadkracht efficiëntie armoedebestrijding Vooruitgang boeken vruchtbare spiraal gang brengen toenemen Dàt allereerste opdracht 220 CONCLUSIE: VAN DEFINIEREN besprak zwaarste wegen introduceren ‘moralistisch’ behulpzaam pakken focussen Ze hoge democratieën hamvraag opgevat uitvoerbaar stabiel vereisten houdbare wijzen richting: sterkere luxe-oefening Nog afstemmen recept groeiend sturingsvermogen Afstemming eenheidsworst strijdig gezondheidzorg) gevrijwaard democratisch aansturen EU-lidstaten eurozone behoren Toch legitiem sociaaleconomisch bestuur urgenter WAT MOET OP AGENDA EUROPA? toenemen? ‘pact’ haar langetermijndoel vast geest Sociaal Investeringspact betogen Anton Hemerijck Bruno Palier investeringsgedachte nieuw decennium tafel lagen menselijk kapitaal 221 (26) uniek uniforme toegepast; investeringsstrategie pakket som gebrek consistentie gezinnen individuen actueel actueler gezien demografische Zulk hervormingsgerichte dynamische publieke sector; draait zes assen 2011): hoogwaardige kinderopvang; investeren opleiding onderwijs onderwijs; verderzetten betaald gezinsverantwoordelijkheid combineren; levensverwachting; migratie succes arbeidsmarkt; emanciperende aanknoopt correcte balans opmaken opgeleverd evalueren gepresteerd perceptie Tijdens luik Lissabon-strategie besteed Vleminckx 2011; 2012a 2012b Corluy genuanceerd gediversifieerd pijnlijke overduidelijk: robuust wankel financieel Zeer geboekt werkgelegenheid klap weggeveegd financieel-economische intussen gemeengoed beseft verkeerde oriëntaties leidden kapitaal: massa werkloze bouwvakkers? tijdens alléén stuurde begrotingsbeleid halfslachtig zag opleidings(non)beleid zonden Israël overladen: werden onvergeeflijke fouten monetaire ECB 222 investeringsparadigma? paradigma mikken verstandige beschermen (Cantillon bestek proberen illustreren ‘investeren’ ‘beschermen’ INVESTERINGSAGENDA: DRAMATISCHE ONEVENWICHTEN SCHOLING breng reeksen cijfers verband: werkzaamheidsgraad jonge leeftijdscategorie 24 29 jaar) jongeren 15 PISA-toetsen afgenomen wiskundige vaardigheid leesvaardigheid WERKZAAMHEID 24-29-JARIGEN PISA-RESULTATEN 223 suggereren direct causaal ‘verklaard’ onderwijsresultaten (27) treffend Griekenland Italië combineren lage PISA-testen Terugkomend stelde: langetermijnprobleem bestrijd scholingsonevenwicht Los buitengewoon bieden Italianen Spanjaarden Grieken erkent ook: 2020 terugdringen vroegtijdige schoolverlaters landen) headline targets onderwijsagenda weegt doordringt hoogste besluitvorming: helaas negatief zeggen: ‘Dit onderwijsprobleem aangesproken onderwijsuitdaging plaatsen slagen bezuinigingsagenda BESCHERMINGSAGENDA: GROTE VERSCHILLEN EFFICIENTIE 5a 5b presteren totale weergegeven naast uitkeringen ouderenzorg tegemoetkomingen huisvestingskosten diverse voorzieningen voorschoolse buitenschoolse kinderopvang (0-12 arbeidsmarktbeleid begrepen weer bevolkingsaandeel nettohuishoudinkomen mediaan; omschreven ‘met risico armoede’ Laekenindicatoren 2001 Lissabonproces (Atkinson 2002) bewezen gegevens generaties (generatie werkzaamheid meten) (generaties onderwijsprestaties overlappen omschrijven ‘relatieve armoedevermindering transfers’: ‘armoede transfers’ gedeeld ‘Armoede armoederisico (waaronder pensioenen) meerekent feitelijk observeert ‘armoedevermindering’ voorzichtig indicatoren ‘armoedevermindering houdt wijzigt (zonder verplicht doorwerken) (28) oordeel vellen armoederisico’s toetsstenen vergelijken punten: ‘armoede/sociale uitgaven’ armoedevermindering/sociale armoedecijfers (‘armoede transfers’) voorbijgaan uitgavenbeleid primaire opvangen corrigeren inactiviteitsvallen efficiënt veroorzaakt hanteren toets vergelijkt regressie regressielijnen (nationaal gemeten) 224 (te verschijnen) grondigere bespreking onderliggende data omgesprongen bestedingsdata belastingen uitgavenpeil Zweden Finland ingeschat ‘efficiëntie’ onderschat ‘inefficiënte’ landen; correctie trek ‘inefficiëntie’ wezenlijk veranderen Deken 225 regressielijn ‘inefficiënt’ uiteindelijke armoederesultaat (29) Letland uitgesproken Portugal Verenigd Koninkrijk beschouwd ‘minder efficiënt’ verantwoordelijk? beleidsverklaring besteden pensioenuitgaven nietpensioenuitgaven niet-gepensioneerden Griekse Portugese Italiaanse verbazing wekken inzicht oorzaken inefficiëntie kenmerk fragmentatie ondersteuningsbeleid (kinderbijslag kinderopvang) (30) Zowel wetenschappelijk onderzoek inzoomen terugkerende bevestigd algehele cruciaal armoederesultaten instrument: diepgaander indringender regressietechniek schattingen vuistregel hanteren: geschatte 5 ppt bovengrens betrouwbaarheidsinterval ondergrens inefficiënt: criterium versoepeld meegerekend zomaar gelijkgesteld ‘falend beleid’ uitgaven: factoren Daaruit besloten verklaard beperkte gezinsbeleid: gezinsbeleid presteert 226 5A: UITGAVEN 2007/8 Socialebeschermingssuitgaven % 2007 15:16 227 5B: RELATIEVE ARMOEDEVERMINDERING UITEENLOPENDE BELEIDSTRAJECTEN TIJDENS BOOMJAREN 2004/5-2007/8 geef afgelegd 2008 opvalt trajecten waren 6: 2004/5 228 Lissabon-top ambitieuze verklaringen bestrijding geformuleerd meetlat telt Europeanen mediane traject sinds bevredigend: daalde significant (Decancq meetlatten bedoeld: Belgen Duitsers Belgische inkomen) afgelegde maat vermindering gemiddeld gesproken stilstand traditioneel Polen verminderde; Ierland); steeg (met afhankelijk Duitsland) ‘pan-Europese wereld Vanuit dispariteit inegalitair groeimodel voorbeelden Vincent 229 2004-5 2007-8 kaart Beer decompositie armoede-evoluties ‘werk-rijke’ ‘werk-arme gezinnen’ polarisatie jobs huishoudens merkelijk Ter aandeel volwassenen ‘werkloze huishoudens’ ppt; bedroeg daling quasi-identieke huishoudwerkloosheid verwacht (Corluy tabel gevolg verlaat moderniseringsproces ‘verantwoordelijk’ ‘HOE’ ENKELE UITGANGSPUNTEN investeringsparadigma langetermijnagenda kortetermijnproblematiek economisch-financiële Zonder aandachtspunten Twee lijken essentieel: langetermijndoelstellingen borgen ondermijnen Niet kwantiteit zware kampen Lissabon-agenda) schuldvermindering ondersteuning evenwichtige macro-economische bankencrisis mobiliseren fondsen doorvoeren daartoe status-quo integendeel hervormingsbeleid investeringsdeal behoort reële 230 coördinatie’ volhouden geleidelijk (31) processen nadruk liggen ‘accountability’ socialebeschermingssystemen effectieve efficiënte bouwen solidariteitsinstrument uitstek Fondsen: conditionaliteit ngo’s (32) houvast programma doelen sporen investeringsbeleid: 20/20/20-doelstellingen waarmaken energie tertiair 20 miljoen armen zaken Annual Growth Survey (European Commission aanmoedigend plannen ingediend 2020-doelstellingen bereikt optelsom aangaande 12 gevraagde contradictie vaststellen 2020-doelen krachtig objectieven EPILOOG CATCH SOCIAALDEMOCRATEN? Politiek technocratie wervend terugvinden betoog? breder doel luxe-discussie beklemtoonde nuchtere dagelijks gedragen publiek Vanzelfsprekend zaak bestuursmethode gepubliceerd Heidenreich Zeitlin Marlier Public Policy Management Institute Sabel situering ‘experimental governance’ ingaan arbeidsrecht Vlaamse collega Tilburg wijdde (Hendrickx 231 zijn; meerderheidsstroming oratie wilde schieten sociaaldemocratisch smal kans Sociaaldemocraten twijfelen vervallen inderdaad meesterschap lot slaan diepere wegzinkt existentieel Wie beetje versleten gezicht 22-gehalte: bewegingen ideologisch strijd hoop hoeven schrik Natuurlijk punten hart vergt volgehouden investering ‘fairness’ zegde regelgeving fatsoenlijke aandachtspunt beseffende architecturale verscheidenheid (Rycx Kampelmann Marx normering marges investeringsagenda sociaaldemocraten? kocht boek stond: ‘Het onverminderd taak democratische socialisten toekomst onverschillig keus instemming macht Dan uitzicht Inzicht vanaf tenslotte inhoudelijke besteden: inhoudelijk reine varianten houd idolatrie naïeve 232 investeren’ win-win oplevert) ongefundeerd revisionisme activeringsagenda fout was) mobiliserende kracht vernieuwde sector afvragen vakbewegingen werkgeversorganisaties hanteerbaar vertaalbaar ________________ VERWIJZINGEN K Governing Social Inclusion Europeanization through Coordination Oxford University Press Atkinson T E Nolan Indicators 2002 O Dolls M C Neumann D Pestel N Siegloch S Fiscal Union Europe? Redistributive Stabilising Effects an Tax-Benefit System verschijnen collaboration Fong Gintis H Jayadev Pagano U Essays on New Economics Inequality Redistribution Cambridge Measurement Income Distribution Supranational Entities: Case Jenkins Micklewright J (eds Poverty Re-Examined pp 62-83 Critical assessment proposed II regulation more courage strength needed remedy imbalances ETUI Brief N° 4/2012 R V Are Mobility Trends United States Union’s Future? Alber Gilbert Diversity? Comparing Models Europe America 280-307 paradox Investment State: Employment Lisbon Era Journal 21 432-449 F For Better Worse Richer Poorer market participation redistribution income poverty Individual Household Risk Decomposition Analysis CSB ‘beleid & onderzoek’ 1-80 Antwerpen Centrum Beleid Herman Deleeck P Why work not panacea: decomposition analysis EU-15 countries 17 375-388 Decancq den Bosch Vanhille evolution 233 234 Union: concepts measurement Measuring investment state Managing Fragile CESifo Forum 40-45 Monetary W Gains All: Proposal Common Euro Bond Intereconomics May/June Opstellen Uitgeverij Bert Bakker 1978 gezondheidszorg: Patiëntenrichtlijn Tijdschrift Recht september Annex Progress Report Strategy COM(2011) 815 final 2/5 1-27 EU-Wide Measure Sociological 23 35-47 Boundaries Welfare: Integration spatial politics protection 2005 What it? Does work? And are there really ‘no alternatives’? 13 3-9 Gill I Golden growth Restoring lustre Model Washington World Bank needs constitution Left 11 5-26 Changing Welfare Regimes influence method coordination national reforms York Routledge 235 When Eurocrisis Meet Sociologica 1/2012 doi: 2383/36887 (with comments Ascoli Barbier Beckfield Bonoli Palme) Hendrickx Frank International Organization Aspects Co-operation Group Experts (summary) 74 99-123 Waarom gelukkig? Atlas Perelman Pestieau La performance l’Etat providence européen Quel enseignement pour la Belgique ? regards Economiques december 93: 1-13 Judges Markets? Wallace Pollack Young Policy-Making 253-282 Burgerschap solidariteit: kanttekening rechtspraak Rechtskundig Weekblad 75 1013-1019 Citizenship National Systems Solidarity Jurisprudencija 18 397-421 Natali Dam Towards More EU? Brussel Peter Lang Marchal Mind Gap: Incomes Minimum Wage Workers US IZA Discussion Paper No 6510 1-25 Bonn Forschungsinstitut zur Zukunft der Arbeit Haves Have-Nots Idiosyncratic History Global Basic Books theory Optimal Currency Areas American 51 657-665 Uncommon Arguments Currencies Johnson Swoboda 114-132 Londen Allen Unwin 236 Choice Sustainable Post-Crisis Bajnai G Fischer Hare Hoffmann Rossi Watt Solidarity: Sale? Dimension Governance 23-44 Dialogue Series 2012/1 1-154 Güterloh Bertelsmann Stiftung euro-area rebalancing challenge Bruegel blog (22 May Evaluation effectiveness OMC since 2006 (deliverable 7) Recommendations improving strengthening 8) 1-164 Between Efficacy Experimentation 283-306 Rycx Who earns minimum wages evidence based household surveys 124 1-65 Trade Problems Prospects Dickson Eleftheriadis Philosophical Foundations Asymmetry cannot be economy KFG Working 1-35 Berlijn KollegForschergruppe ‘The Transformative Power Europe’ spending should remain Geluk Politiek: Pleidooi Helder Denken Itinera Protection: Clarifying Conundrum 1-49 pact OSE Opinion Disappointing trends: blame? 450-471 237 Wederkerigheid: Janssens Naar contract 19-76 Bezige Strategische 1-34 Actieve Welvaartsstaat: Perspectief Uyllezing (Amsterdam 1999) Stichting ‘Dr Uyl-lezing’ (ed Uyl-lezingen 1988-2008 eerlijke verdeling? Donk Rinnooy Kan Lieshout Verzorgingsstaat 19-70 Haag WRR Wetenschappelijke Regeringsbeleid protection: what Convention propose? MPIfG working paper 02/6 1-29 Keulen Max Planck Study Societies 2002c Justice Europe: reflections Drèze’s Tinbergen lecture Economist 150 83-93 2002b Foreword Esping-Andersen Gallie Myles need State viii-xxiv Anti-Poverty Network Document Framework Directive Ph Just democracy Rawls-Machiavelli programme Colchester ECPR Three Letters Peoples Revue Philosophie Economique 7-20 2003 Rethinking from fact 169-172 Ch Experimentalist Architecture INHOUDSTAFEL 238