Download presentation
Zomeruniversiteit_sp-a_10-9-2016

De sociale rol van de Europese Unie:
tussen naïviteit en doemdenken
Frank Vandenbroucke
Zomeruniversiteit sp.a-Antwerpen
10 september 2016
Europese integratie en sterke nationale welvaartsstaten:
een tragisch dilemma?
• De founding fathers geloofden in…
– convergentie door integratie
– cohesie in de convergentie
• Deze optimistische hypothese lijkt sinds het midden van de jaren 2000
niet meer te kloppen: groeiende ongelijkheid binnen en tussen lidstaten
Ohlin-rapport, 1956
Europese integratie en sterke nationale welvaartsstaten:
een tragisch dilemma?
• De founding fathers geloofden in…
– convergentie door integratie
– cohesie in de convergentie
• Deze optimistische hypothese lijkt sinds het midden van de jaren 2000
niet meer te kloppen: groeiende ongelijkheid binnen en tussen lidstaten
Ohlin-rapport, 1956
Europese integratie en sterke nationale welvaartsstaten:
een tragisch dilemma?
• De founding fathers geloofden in…
– convergentie door integratie
– cohesie in de convergentie
• Deze optimistische hypothese lijkt sinds het midden van de jaren 2000
niet meer te kloppen: groeiende ongelijkheid binnen en tussen lidstaten
• Oorzaken?
– Een tragisch dilemma?
De Europese inkomensladder: een bewegende spreidstand
Roemenië Denemarken
Top
quintiel 4 32% 133%
Top
quintiel 3 30% 140%
Top
quintiel 2 28% 145%
Top
quintiel 1 23% 152%
100% = gemiddelde van de 27 lidstaten
Wat overheden kunnen: netto-koopkracht van minimumloner
met partner en twee kinderen
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
40000
45000
LU IE AT FI UK DE FR NL DK BE IT SI EL CZ ES SK EE PL HU LT PT LV RO BG
Net disposable income with 2 children Gross wage income
Bron: CSB/MIPI
Armoederisico volgens werkintensiteit van het huishouden
(bevolking < 60 jaar) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Zeer hoog Hoog Medium Laag Zeer laag Armoede, EU definitie Werkintensiteit van het huishouden EU27 2004-07 EU27 2010-13 NL 2004-07 NL 2010-13 Armoederisico volgens werkintensiteit van het huishouden (bevolking < 60 jaar) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Zeer hoog Hoog Medium Laag Zeer laag Armoede, EU definitie Werkintensiteit van het huishouden EU27 2004-07 EU27 2010-13 NL 2004-07 NL 2010-13 Uitkeringen / gemiddelde inkomens Werk aan de onderkant Gezinstypes Armoederisico volgens werkintensiteit van het huishouden (bevolking < 60 jaar) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Zeer hoog Hoog Medium Laag Zeer laag Armoede, EU definitie Werkintensiteit van het huishouden EU27 2004-07 EU27 2010-13 NL 2004-07 NL 2010-13 Uitkeringen / gemiddelde inkomens Werk aan de onderkant Gezinstypes Migratie… drukt op onderkant arbeidsmarkt… - interne vs. externe migratie - samen met doorgeschoten flexibilisering - samen met detachering vermindert bereidheid tot herverdelen? Europese integratie en sterke nationale welvaartsstaten: een tragisch dilemma? • De founding fathers geloofden in… – convergentie door integratie – cohesie in de convergentie • Deze optimistische hypothese lijkt sinds het midden van de jaren 2000 niet meer te kloppen: groeiende ongelijkheid binnen en tussen lidstaten • Oorzaken? – Een tragisch dilemma? – Constructiefouten in de muntunie EMU: een muntunie zonder schokdemper • Werkloosheidsverzekering wordt in muntunies centraal georganiseerd of centraal ondersteund • Paradox: VSA consolideren zwakke solidariteitsmechanismen in de staten met solidariteitsmechanismen op het federale niveau; EU lukt er niet in om sterke solidariteitsmechanismen in de staten te ondersteunen met solidariteit op het EU niveau • Piste: nationale werkloosheidsverzekeringen in EMU herverzekeren • Puzzel van: – Bindende afspraken  soevereiniteit – Wantrouwen  solidariteit – Fobie voor moral hazard, die ons verhindert om ze aan te pakken Perspectieven • Een basisconsensus over het Europese sociale model is noodzakelijk • Een Europese pijler van sociale rechten? • Wederkerigheid en grensoverschrijdende mobiliteit: – non-discriminatie  detachering – kan iedereen van twee walletjes eten? Perspectieven • Een basisconsensus over het Europese sociale model is noodzakelijk • Een Europese pijler van sociale rechten? • Wederkerigheid en grensoverschrijdende mobiliteit: – non-discriminatie  detachering – kan iedereen van twee walletjes eten? Wat overheden kunnen: netto-koopkracht van minimumloner met partner en twee kinderen 0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000 45000 LU IE AT FI UK DE FR NL DK BE IT SI EL CZ ES SK EE PL HU LT PT LV RO BG Net disposable income with 2 children Gross wage income Bron: CSB/MIPI Perspectieven • Een basisconsensus over het Europese sociale model is noodzakelijk • Een Europese pijler van sociale rechten? • Wederkerigheid en grensoverschrijdende mobiliteit: – non-discriminatie  detachering – kan iedereen van twee walletjes eten? Een Europese Sociale Unie Een Europese Sociale Unie: • ondersteunt nationale welvaartsstaten in sommige van hun sleutelfuncties (op systeemniveau, bv. stabilisatie, handhaving minimumlonen, belastingconcurrentie…) • oriënteert de ontwikkeling van nationale welvaartsstaten met algemene sociale standaarden en doelstellingen, waarbij keuze van ‘ways and means’ bij lidstaten ligt; • op basis van een operationele definitie van het Europese sociale model. ⇒ Solidariteit, binnen lidstaten, tussen lidstaten ⇒ Wederkerigheid als basis om beleidsvermogen te heroveren www.frankvandenbroucke.uva.nl