Download fulltext
156

Geluk en politiek
Een pleidooi voor helder denken
Frank Vandenbroucke
Itinera, 25.1.2012
Bevrijd het geluk van de politiek?
1. economische groei > economische groei
2. BBP-groei = beste objectieve en globale
maatstaf van vooruitgang
3. Een overheid die een andere maatstaf van
vooruitgang in de plaats wil stellen van het BBP
gaat haar boekje te buiten (paternalisme)
Illustratie: Sieb Posthuma, Uitgeverij Gottmer
Bevrijd het geluk van de politiek?
1. economische groei > economische groei
2. BBP-groei = beste objectieve en globale
maatstaf van vooruitgang
3. Een overheid die een andere maatstaf van
vooruitgang in de plaats wil stellen van het BBP
gaat haar boekje te buiten (paternalisme)
Illustratie: Sieb Posthuma, Uitgeverij Gottmer
Bevrijd het geluk van de politiek?
1. economische groei > economische groei
2. BBP-groei = beste objectieve en globale
maatstaf van vooruitgang
3. Een overheid die een andere maatstaf van
vooruitgang in de plaats wil stellen van het BBP
gaat haar boekje te buiten (paternalisme)
Illustratie: Sieb Posthuma, Uitgeverij Gottmer
Bevrijd het geluk van de politiek?
1. economische groei > economische groei
2. BBP-groei = beste objectieve en globale
maatstaf van vooruitgang
3. Een overheid die een andere maatstaf van
vooruitgang in de plaats wil stellen van het BBP
gaat haar boekje te buiten (paternalisme)
Illustratie: Sieb Posthuma, Uitgeverij Gottmer
Bevrijd het geluk van de politiek?
1. economische groei > economische groei
2. BBP-groei = beste objectieve en globale
maatstaf van vooruitgang
3. Een overheid die een andere maatstaf van
vooruitgang in de plaats wil stellen van het BBP
gaat haar boekje te buiten (paternalisme)
Illustratie: Sieb Posthuma, Uitgeverij Gottmer
• Juist
• Fout
• Impasse
Bevrijd het geluk van de politiek?
1. economische groei > economische groei
2. BBP-groei = beste objectieve en globale
maatstaf van vooruitgang
3. Een overheid die een andere maatstaf van
vooruitgang in de plaats wil stellen van het BBP
gaat haar boekje te buiten (paternalisme)
Illustratie: Sieb Posthuma, Uitgeverij Gottmer
• Juist
• Fout
• Impasse
Bevrijd het geluk van de politiek?
1. economische groei > economische groei
2. BBP-groei = beste objectieve en globale
maatstaf van vooruitgang
3. Een overheid die een andere maatstaf van
vooruitgang in de plaats wil stellen van het BBP
gaat haar boekje te buiten (paternalisme)
Illustratie: Sieb Posthuma, Uitgeverij Gottmer
• Juist
• Fout
• Impasse
Het grote debat over blablablob
• Mieke: “Jan, we moeten zoveel mogelijk blablablob
verzamelen!”.
• Jan: “Lieve Mieke, je kan me niet eens uitleggen wat
blablablob precies is, en we zijn met de beste wil van de
wereld niet in staat om op te meten hoeveel blablablob we
hebben. Eén ding weten we heel zeker, dat blijkt uit allerlei
metingen: we moeten economische groei hebben als we
blablablob willen.”
Het grote debat over blablablob
• Mieke: “Jan, we moeten zoveel mogelijk blablablob
verzamelen!”.
• Jan: “Lieve Mieke, je kan me niet eens uitleggen wat
blablablob precies is, en we zijn met de beste wil van de
wereld niet in staat om op te meten hoeveel blablablob we
hebben. Eén ding weten we heel zeker, dat blijkt uit allerlei
metingen: we moeten economische groei hebben als we
blablablob willen.”
Het grote debat over blablablob
• Mieke: “Jan, we moeten zoveel mogelijk blablablob
verzamelen!”.
• Jan: “Lieve Mieke, je kan me niet eens uitleggen wat
blablablob precies is, en we zijn met de beste wil van de
wereld niet in staat om op te meten hoeveel blablablob we
hebben. Eén ding weten we heel zeker, dat blijkt uit allerlei
metingen: we moeten economische groei hebben als we
blablablob willen.”
Het grote debat over blablablob
• Mieke: “Jan, we moeten zoveel mogelijk blablablob
verzamelen!”.
• Jan: “Lieve Mieke, je kan me niet eens uitleggen wat
blablablob precies is, en we zijn met de beste wil van de
wereld niet in staat om op te meten hoeveel blablablob we
hebben. Eén ding weten we heel zeker, dat blijkt uit allerlei
metingen: we moeten economische groei hebben als we
blablablob willen.”
Het dilemma van de liberal
• De liberal kan het welzijn van Bob in kaart brengen op basis
Bob’s eigen voorkeur, zonder er cijfers op te plakken.
• Maar, wat kan voor de individuele Bob’s, kan niet voor het
Verenigd Bobrijk, tenzij… er geen verdelingsprobleem is.
• De verdelingskwestie is er, precies omdat we liberals zijn.
De idee dat een overheid zich best zoveel mogelijk onthoudt
van oordelen over het welzijn van mensen, leidt tot impasse.
Het dilemma van de liberal
• De liberal kan het welzijn van Bob in kaart brengen op basis
Bob’s eigen voorkeur, zonder er cijfers op te plakken.
• Maar, wat kan voor de individuele Bob’s, kan niet voor het
Verenigd Bobrijk, tenzij… er geen verdelingsprobleem is.
• De verdelingskwestie is er, precies omdat we liberals zijn.
De idee dat een overheid zich best zoveel mogelijk onthoudt
van oordelen over het welzijn van mensen, leidt tot impasse.
Het dilemma van de liberal
• De liberal kan het welzijn van Bob in kaart brengen op basis
Bob’s eigen voorkeur, zonder er cijfers op te plakken.
• Maar, wat kan voor de individuele Bob’s, kan niet voor het
Verenigd Bobrijk, tenzij… er geen verdelingsprobleem is.
• De verdelingskwestie is er, precies omdat we liberals zijn.
De idee dat een overheid zich best zoveel mogelijk onthoudt
van oordelen over het welzijn van mensen, leidt tot impasse.
Het dilemma van de liberal
• De liberal kan het welzijn van Bob in kaart brengen op basis
Bob’s eigen voorkeur, zonder er cijfers op te plakken.
• Maar, wat kan voor de individuele Bob’s, kan niet voor het
Verenigd Bobrijk, tenzij… er geen verdelingsprobleem is.
• De verdelingskwestie is er, precies omdat we liberals zijn.
Stelling dat overheid zich best zoveel mogelijk onthoudt van
oordelen over het welzijn van mensen, leidt tot impasse.
Meer vooruitgang in de Verenigde Staten dan in Frankrijk?
• 1975-2006
• Bruto Nationaal Inkomen, 100% van de gezinnen
→ VS (+32,2%) > Frankrijk (+27,1%)
• Bruto Nationaal Inkomen, 99% van de gezinnen
→ Frankrijk (+26,4%) > VS (+17,9%)
Meer vooruitgang in de Verenigde Staten dan in Frankrijk?
• 1975-2006
• Bruto Nationaal Inkomen, 100% van de gezinnen
→ VS (+32,2%) > Frankrijk (+27,1%)
• Bruto Nationaal Inkomen, 99% van de gezinnen
→ Frankrijk (+26,4%) > VS (+17,9%)
Zijn maatstaven voor welzijn noodzakelijk paternalistisch?
• Vlaamse en Franstalige economisten publiceren hierover: Erik
Schokkaert, François Maniquet, Koen Decancq, Luc Van
Ootegem, Elsy Verhofstadt…, in het spoor van Marc Fleurbaey.
• Maatstaven voor welzijn en alternatieven voor BBP zijn niet
noodzakelijk paternalistisch.
• Alternatieven voor BBP brengen belangrijke correcties.
• Vooral: alternatieve maatstaven brengen noodzakelijke
afwegingen in beeld.
Back to basics in politics
• Bruto Nationaal Geluk? Even fout…
• Geen geluk zonder doel
• De nood aan een publiek doel
De politieke hamvraag
• “Onzekerheid overwinnen”, of beter, een perspectief dat
toelaat met onzekerheid om te gaan (vermijdbare risico’s
vermijden, onvermijdbare risico’s goed delen)
• Vereist:
– een gedeelde opvatting over “vooruitgang”
– een gedeelde opvatting over “welzijn”
– een gedeelde opvatting over de voorwaarden voor welzijn
De politieke hamvraag voor de EU en voor België
• De EU: een klassiek probleem van collectieve actie en
prisoners’ dilemma, oplosbaar mits coördinatie (doel!)
– welke risico’s delen we?
– hoe delen we deze risico’s?
• Welke groei dient onze doelstellingen?
De EU (en België) heeft nood aan een sociaal
investeringspact