Download fulltext
80

Voorstellen voor een solide sociale bescherming in de EU Frank Vandenbroucke1 Minister van Sociale Zaken en Pensioenen Deze bijdrag behandelt twee vragen: (1) Welke rol dient Europese Unie (EU) te spelen ontwikkeling he sociaal beleid ? (2) Moe daartoe het Verdrag worden gewijzigd? Als da zo is bieden Conventie aanstaande Intergouvernementele Conferentie (IGC) unieke kans om gewenste veranderingen nieuw Europees op nemen e t ec Bij mijn bespreking politiek concentreer ik me ga dus niet werkgelegenheidsbeleid De discussie over zal hier ook koppelen aan vraag hoe lidstaten context ‘fiscale concurrentie’ noodzakelijke financiering programma’s stand kunnen houden evenmin debat toekomst structurele fondsen Daarmee zeg dat dit belang Hier gaat effect typische werk nationale minister die verantwoordelijk (met inbegrip gezondheidszorg) wat zo’n zou willen zien Eerst beantwoord naar socialebeschermingsbeleid Daarna heel kort agenda ministers zoals er nu uitziet Ten slotte zes voorstellen uitwerken Die zijn antwoord vragen eerste hoofdstuk stel ervaringen tweede orde komen moet vervullen bij uitbouw socialebeschermings-beleid? Om geven moeten we eerst feiten kijken: welke speelt reeds bescherming? In uitstekende publicatie Stephan Leibfried Paul Pierson volgende samenvatting feiten: ‘Het integratieproces heeft én soevereiniteit (waaronder wetgevende bevoegdheid verstaan) autonomie facto mogelijkheid tot regelgeving gebied uitgehold welvaartsstaten blijven primaire instellingen maar zij uit vele geledingen opgetrokken bestel steeds meer beperkingen oplegt’ 2 Bovenop directe druk uitgaat eigen initiatieven brengt dynamiek marktintegratie indirecte mee jure via opleggen eisen marktverenigbaarheid door Hof Justitie (EHJ) economische concurrentie geïntegreerde markt Minder ruimte wetgeving als gevolg marktverenig-baarheid Het rechtstreeks marktverenigbaarheidseisen geschiedt voornamelijk toepassing fundamentele vrijheden Verdrag: vrij verkeer werknemers vrijheid dienstverrichting beginsel houdt lidstaat: – meeste voordelen onderdanen mag beperken; kan volhouden alleen grondgebied gelden daar genoten mogen worden; helemaal tegengaan andere socialezekerheidsregelingen met stelsel treden; geen exclusieve zeggenschap aanspraken migranten welzijnsuitkeringen of -verstrekkingen diensten hangt nauw samen feit vooral activiteiten ondernemersvrijheid gericht dan: vormen welvaartsstaat onomische activiteit? Zo ja dan verrichten financiële hetgeen bijvoorbeeld inhoudt regeringen exclusief beslissen wie verstrekken Gelukkig erkent Europa wel degelijk echte niet-economische welvaartsactiviteiten Maar bestaat welvaartsstaatsactiviteiten algemene uitzondering marktvrijheden komt trekken opnieuw dunne lijn tussen ‘economische’ ‘solidariteits-‘ activiteit vaak onderwerp juridische conflicten arresten EHJ verslag Belgisch EU-voorzitterschap hebben Professor Mossiaios3 team aangetoond gezondheidszorg deze ‘marktfilter’ drastisch koers veranderen Bovendien gaan hervormingen kant vermarkting deregulering Naarmate zekerheid hierdoor verder herverdeling solidariteit af staan duidelijk (vanaf nader bepalen drempel) gewone ondernemingen gelijke basis concurreren privé-ziekteverzekeringen concurrenten Tegelijk toont beslist simplistisch ‘Europa’ schuld problemen waarmee makers nationaal geconfronteerd alsof onwillige marktoplossingen opdringen plaats ‘of dienstverlening kader vormt’ men iets stellen: ‘In mate zelf hun binnenlandse organiseren?’ consequenties internemarktregels werden herhaaldelijk geïllustreerd Ik geef één voorbeeld zaken Kohll Decker oordeelde Luxemburgse voorafgaande toestemming verlangen vergoeding orthodontische behandeling aankoop bril buiten Luxemburg niet-gerechtvaardigde belemmering goederen binnen had geschapen Bijgevolg werd socialezekerheidsstelsel gedwongen lidstaat niet-goedgekeurde vergoeden maakten socialezekerheidsstelsels boven al ze leiden Kohll- Deckerarresten duaal verzekering: enerzijds coördinatie Verordening 1408/71 Ingevolge wordt patiënt na haar opgenomen socialebeschermingsstelsel waar hij medische geniet ‘alsof aldaar verzekerd was’ Dat kosten beide socialebeschermingsstelsels verrekend tarieven staat plaatsvond Mobiele personen tijdelijk ‘leden’ gezondheidszorgstelsel gastland anderzijds patiënten gebruik maken procedure ontstaan wanneer land terugkeren aanspraak dekking hadden genoten’ Dit dualisme leidt complexiteit verwarring stelt fundamenteel probleem traditionele (voorwaardelijke) mobiliteit mogelijk blijft interne samenhang gezondheidsstelsels intact Deckerprocedure introduceert beperkt gezondheidszorgstelsels verbreken ongelijkheid toegang groeiende m b waarborgen zorgkwaliteit wil zeggen grotere patiëntenmobiliteit se problematisch Integendeel zeer positief uitpakken mits daarvoor juiste Mobiliteit opkomst nters excellence hooggespecialiseerde behandelingen nieuwe therapieën; volle profijt grensoverschrijdende samenwerkingsprojecten tastbare organiseren specifieke moeilijkheden waarin daarbij cruciaal ce Een illustreren Stel Britse overal zonder recht zouden terwijl National Health Service (NHS) hen kansen bieden: meteen oplossing wachtlijsten extra investeringen regering tijd nodig resultaten werpen Indien NHS overwegen privé-sector overeenkomsten sluiten transparante goed georganiseerde prijsconcurrentie particuliere sector aanbieders rest heilzaam risico’s verbonden: risico beheersen rekening (want buitenland invloed kostenefficiency) inzake wegens asymmetrische informatie kenmerkend Ook Belgische gezondheidssector scheppen inkomsten gebaseerd i p v België snelheden stimuleren Want toenemende buitenlandse tegen ‘vrije’ volgens ons groei aanwakkeren groter wordende ‘niet-conventionele’ graag Men zich nog interacties X besluiten deel privatiseren ‘Kohll Decker’-benadering zekere hoogte privatisering buurlanden hand werken Kortom hamvraag: instandhouding onze stelsels ingebouwde creëren oplossingen zullen elkaar exporteren? gestimuleerde economisch begrotingsbeleid Goedkope gemeenplaatsen ‘sociale dumping EU’ vermijd liever intensere mededinging immers uitdagingen Onze welvaartsstelsels momenteel onder omdat terreinen pensioenen middelen behoeften gegroeid weten ervaring integratie noodzakelijkerwijs inkrimping landen eenheidsmarkt geleid partners bijgevolg overdenken veeleer inkrimpen Toch naïef extrapoleren monetaire lange duur stempel zetten Op korte termijn uitbreiding feitelijke geschiedenis geschreven theorie punt Economisten lang potentiële gevaren onderkend toegenomen inkrimpende belastinggrondslag (wellicht zelfs ‘belastingconcurrentie’) dienovereenkomstige gevolgen vermogen EU-lidstaten financieren Druk veroorzaakt Globale Richtsnoeren Economisch Beleid jaarlijkse stabiliteitsplannen Versta mij goed: erkennen politieke processen pressie brengen impliceert geenszins bekommernis gezonde overheidsfinanciën tafel geveegd conditio sine qua non duurzame sterke klemtoon voorzichtigheid gevaar kortzichtige wijze bezuinigt hierop Intelligente noodzakelijk voldoen stijgende verwachtingen kwaliteit openbare algemeen; bereiden Daarom Terwijl concrete vanuit (en terecht) toe verhouding weinig aangedrongen intelligente Gemeenschappelijke doelstellingen legitieme verscheidenheid nuchtere beoordeling algemeen aanvaarde conclusies welvaartsbeleid kwijtgeraakt bijgekregen Er groeiend gebrek sturingsvermogen uitgeholde combinatie zwakke respons EU-niveau innovatieve afremt vandaag alle EU-uitbreiding eens aangescherpt vereiste eenparigheid Raad belangrijke gebieden besluitvorming geblokkeerd wellicht belangrijker dramatische toename heterogeniteit cultureel institutioneel kapitaal dienstverlenende organisaties zorgverstrekkers gepolariseerde trajecten gevreesd Functies harde kern behoren (herverdeling repartitiestelsels ) ‘van interventie gevrijwaard’ ‘zuivere’ voorzieningen naarmate functies geleverd gebaseerde overhellen sfeer ‘economische activiteit’ visie EUinstellingen waardoor internemarktbeginselen marktregelingen vallen Marktbeginselen noch niveau Zoals later betogen voorzichtige weg bewandeld voldoende nuances nodige respect eerder gezegd eerlijk enkele vertrouwen stellen marktbeginselen biedt echter garantie vrezen stellingname marktdynamiek moeilijker kwesties EU-agenda evenwel overdragen bevoegdheden uniformiteit vlak laat harmonisatie terwille Nationale ongeoorloofds beschouwd; maakt integendeel zodanig legitimerende structuur overtuigingen praktijken waarop stoelt Ofschoon EU-wetgeving weggelegd verantwoordelijkheid gemeenten regio’s natiestaten Wel toelaten ‘actieve welvaartsstaten’ bouwen aanmoedigen aangeven zowel werkgelegenheid En voeren duurzaam bemoeilijken uitdaging Lissabon: omzetten principes praktijk halfjaar 2001 was precies geïnspireerd idee operationeel concept synoniem overdracht Ons Leitmotiv waarover Lissabon maart 2000 overeenstemming bereikt ‘principes Lissabon’ draaiden inhoudelijk (economische prestatie cohesie versterken elkaar) methode ’open coördinatie’ Inzake hield ‘Lissabon uitvoeren‘ drie in: samenwerking strijd armoede uitsluiting; lanceren opencöordinatiemethode pensioengebied; hervorming huidige migrerende (Verordening 1408/71) voorbereiden 4 bespreek open paragraaf 5 vat daarop paragrafen beleidsinstrumenten eveneens vervullen: dialoog Samen besproken heb vormt beschrijving achtergrond Verdragshervormingen laatste opencoördinatiemethode creatief instrument Beknopt proces waarbij duidelijke gezamenlijk overeengekomen omschreven waarna (peer review) actieplannen vergelijken leren lokale gerespecteerd efficiënt leerproces vanzelfsprekend vergelijkbare afgesproken indicatoren hanteren teneinde vorderingen gemeenschappelijke beoordelen uitstippelen veel enkel nuttige techniek beoogde vooruitgang essentieel want daardoor nogal abstracte ‘Europese model’ vertalen tastbaar geheel verankerd Dankzij begrip geïnterpreteerd nauwkeuriger omschrijvingen bereiken creëert geleidelijk beleidsparadigma reden akkoord insluiting topprioriteit ‘zachte’ karakter sceptisch onthaald denk middel plechtige vage verklaringen topbijeenkomsten Anderzijds name Parlement opgeworpen relatie democratische Hoewel winstpunten openbeleidscoördinatie beleidshervormingen openbaar bespreken wijst officieel betrekken democratisch manco belangrijk Europa’s Meer verdere evenwicht geruisloos Commissie nadelig Niet treden nut bewezen; valt betrokkenheid effectieve moeilijk verwachten Open panacee Niettemin verstandig creatieve Europa’ concreet definiëren doelstelling stevig hart verankeren mobiele burgers: vereenvoudiging verbetering Of iemand werkelijk ‘vrij personen’ genieten waarborg administratieve barrières iemands socialezekerheidsrechten 1971 ministerraad Nr aangenomen waarborgt migreert behouden verordening ruime ingewikkeldheid grote aantal wijzigingen vrije besloot Voorzitterschap pakken realiseren december bereikten beginselen basisopties raamwerk opleverden waarbinnen modernisering voorstaan eind 2003 coördinatieregeling tegemoet althans Raadsniveau verband voorwaarden derde Doel voortaan migratie ene opgebouwde overbrengen Tot EU-onderdanen inspanningen Spaanse voorzitterschap zomer 2002 effectief overdreven beweren mijlpaal EU-doelstelling gelijkheid niet-EU-onderdanen bewerkstelligen agenda: leggen uitvoering Mijn aandacht doen vergeten Agenda ronden Nice geworden omvatte Voor bepaalde herziening gezien gevraagd Mij lijkt onwaarschijnlijk komende jaren aanzienlijk groeien betekent succesrijk geweest voorbeelden richtlijnen raadpleging vennootschappen juist substantiële acquis thans Daarvoor samenhangende redenen: verschillen omzetting vooruitzicht uitgaan daden Uiteraard tijdens Top uitgevoerd Diegenen succes noemen doelen meestal onderhandelingen werkgevers vakbonden per bedrijfstak Anderen denken interprofessionele vinden weer kinderschoenen Waar draait sinds start ‘Sociale Dialoog Hertoginnendal’ 1985 vooruitgegaan stadium louter discussies expliciete erkenning inclusief primaat onderhandelen Desondanks opgeleverd Vandaag ver echt aanpak collectieve onderhandelingen: slechts afgesloten vooravond Laken bereidheid uitgesproken uitbouwen tripartiete overleg diverse aspecten strategie Barcelona dienst Daartoe jaarlijks vóór elke voorjaarsbijeenkomst plaatsvinden tonen spelers argumenten pleiten wijziging vergemakkelijken suggereren beschermingsbeleid IGC verankeren: Eerder concludeerde actieve Grensoverschrijdende verdrukking Hiervoor toegelicht overzicht wees erop versnelling sterk afhankelijk antwoorden vraagstukken (zoals organisatie patiëntenmobiliteit) onbeantwoord voorziet expliciet efficiënter gemaakt benadering EU-architectuur vast nagelen doe geredigeerd Verdragstekst redenering besef volledig tekstconcept toekomstig Basisverdrag 6 Handvest Grondrechten Constitutionele opnemen erg controversieel grondrechten essentie grondwet brede kringen inhoud tekst geeft burgers juridisch afdwingbare rechtstreekse uitwerking horizontaal verlenen signaal Belangrijker opneming impliceren ieder optreden tenuitvoerlegging Uniewetgeving respecteren verklaring grondbeginselen ben ingegaan wetgevers uitholling actiemogelijkheden Daarbij benadrukt Nu stellig bepalingen toepassen vermag uiteraard zijnde feite coherente rechten ontwikkeld limieten scherper afbakent terugvinden juli 2001werden Dekker gevolgd Smits Peerbooms verduidelijkt bevestigde uitoefening Gemeenschapswetgeving Evenwel noodzaak behoud iedereen toegankelijke beperking rechtvaardigen regeling goedkeuring stelde elk geval voren bekende objectieve niet-discriminerende criteria tracht uitspraken toepasselijkheid marktregels laten wegen mogelijke duidelijker aanwijzingen zeker richting hoogste waarden vastlegt afbreuk der vormgeven dienen zodat internemarktdoelstellingen uitdrukken dimensie integraal onderdeel Gemeenschap neergelegd artikelen 3 herformuleren beste manier aanvullen artikel lid handelt bevordering mannen vrouwen aangevulde jurisprudentie volgt luiden: ‘Bij bedoeld streeft ernaar heffen bevorderen vereisten inzak inzonderheid oog d betaalbare voortreffelijke kwali eit be ust ’ r gehouden armslag concretiseren omvat interpretatie mededingingsregels opstelling Werkgelegenheidsrichtsnoeren enzovoorts voortbouwen wederzijds opbouwen beurt specificeren nadere verschillende zwakte toevallige constellatie moment Omdat uitmaakt officiële zoeken veilig toetreders krachtige steun stem beleidsvorming Ongetwijfeld toetredende deugd horen anders klinkt vroeger gehoord internationale IMF Wereldbank Gezien ambitie coherent transparant logisch instrumenten Zulks gebeuren geplande beschrijven basiskenmerken dergelijke generieke definitie wenselijk bestek bijdrage 7 beperk daarom rechtsgrond specifiek toegepast voldoen: terrein onderwerpen: (om treedt ‘harde EU-wetgeving’ aangewezen); ondubbelzinnig afhangen verplicht wordt; toebedelen prominente positieve Comité Bescherming vervult vorming identiteit Zaken; vastleggen alsook partners; richtsnoeren opgesteld; verwerkt (gemakshalve term; misschien ruimer opteren ‘Globale Economische Werkgelegenheids- richtsnoeren’) vierde voorstel betrekking 136 137 werkingssfeer ogen ruim verandering besluitvormingsprocedure waarvan sommige eenparigheidsregel gekwalificeerde meerderheid absoluut minimum technische 1408/71; 42 Verdrag) vereenvoudigd gevallen namelijk eenpa igheid vereist resultaat verbindend verklaren meerderh id volstaat Meestal stemprocedures dezelfde overeenkomst betrokken desbetreffende besluitvormingsprocedures gamma onderwerpen ingezet beloning uitgesloten zélf wensen Verdragsbepalingen bereik beperken geschrapt ten goede indien stemmen verklaard niveau: opmerking beïnvloed verbiedt 81 1 ‘overeenkomsten ondernemingsverenigingen onderling afgestemde gedragingen handel ongunstig beïnvloeden ertoe strekken gevolge verhinderd vervalst’ 8 Lange Verdragsartikel onzekerheid bestaan status soortgelijk 86 belast beheer diens alg meen Uit recente flexibele Aldus oordeelt ‘ondernemingen’ (bijvoorbeeld bedrijfstakpensioenfondsen) essentiële functie bijzondere taak pensioenstelsel spelen) ‘ondernemingen belang’ aanmerking ontheffing passend bepaling luidens gekomen nastreven Evenzeer raadzaam ‘diensten formulering Samenvatting conclusie substantieel Daardoor hiaat aansturing blokkering waarschijnlijk dramatisch Bepaalde gevrijwaard vormen; doch EU-instellingen ter wille Al wijs ‘een zinvol gepreciseerd vind tegelijk ongeoorloofd beschouwd Door stroomversnelling broos afweging nagestreefde efficiëntie verhoogd formuleer voorstellen: formuleren engagement rechtsgrondslag vergroten doeltreffendheid veralgemening uitmaken Alle gesloten Tevens uitdrukkelijk Noten 1/ ingekorte aangepaste versie Vandenbroucke F (2002) ‘The and social protection: what should the European Convention propose?’ MPIfG Working Paper 2/6 Juni Max-Planck-Institut für Gesellschaftsforschung Keulen lezing 17 juni speeches beleidsdocumenten: surf www vandenbroucke com 2/ S P ‘Social Policy Left to Courts Markets?’ In: Wallace H W PolicyMaking Union Fourth Edition The New Series Oxford University Press blz 268 3/ E Mossiaios M McKee (Eds Palm B Karl Marhold Law Social Character Ca Systems I Peter Lang Brussel 259p 4/ minder Conclusies vloeit mijns inziens voort zorgen geuit arbeidskrachten 5/ Haar ervan pensioenbeleid gezondheidsen ouderenzorg uitgebreider o c 6/ ‘wijzigingen Verdragstekst’ woorden letterlijke tekstvoorstellen) vindt terug 7/ ‘generieke definities’ voorzorgen omringd zitten vast: uitputtende schade berokkenen gebracht 8/ Lenaers K Le dialogue Europe pour la européenne p8 Samenleving jaargang 10 nr januari