Download fulltext
215

Zware beroepen deeltijds pensioen en eerlijke flexibiliteit in het pensioensysteem Aanvullend advies van de Commissie Pensioenhervorming 2020-2040 April 2015 De leden die dit hebben ondertekend zijn: Jacques Boulet Françoise Masai Bea Cantillon Gabriel Perl Pierre Devolder Erik Schokkaert Jean Hindriks Yves Stevens Ria Janvier Frank Vandenbroucke 1 Alain Jousten kon niet aan besprekingen deelnemen heeft dan ook 3 Inhoudstafel AANLEIDING TOT HET ADVIES 5 MOTIVERING EN SAMENVATTING VAN 9 Algemene uitgangspunten Sociaal overleg 2 Europese vergelijking Coherente benadering 4 Belang een preventief arbeidsmarktbeleid 10 Aanknopingspunten rapport Data over sociale stratificatie levensverwachting 14 Overwegingen notie ‘zwaar beroep’ 17 beroepen: multidimensioneel concept limieten objectiveerbaarheid raam pensioendebat 18 evoluerend gegeven 22 Uitzonderingen voor zware werken via differentiatie leeftijds- loopbaaneisen vervroegd pensioen? 23 Financiering 25 6 Praktische implementatie 26 Deeltijds driehoek / correcties punten Driehoek pensioen: denkkader vragen verduidelijkingen 27 Enkele principiële 29 Andere 38 Budgettaire impact 39 Administratieve kwesties (implementatie) Transitie vanuit huidige pensioenregelingen werknemers zelfstandigen 41 regelingen ambtenarenpensioenen Beleid andere landen (bijlage 2) 43 Bijlagen: Bijlage 1: Onderzoek relatie tussen opleiding 2: inzake 3: Nota actuariële neutraliteit In zijn brief 28 november 2014 vroeg Minister Pensioenen Daniel Bacquelaine om: – reflectie ‘zware beroepen’ verder te zetten zodat op richten Nationale Pensioencomité werkzaamheden objectivering zou kunnen aanvatten; problematiek overgang actieve leven naar verdiepen met oog verlenging loopbanen; name werd gevraagd om voorwaarden uitvoering ‘gedeeltelijk pensioen’ preciseren bijkomend Dit twee verschillende onderwerpen; beide onderwerpen dienen echter gekaderd coherente opvatting Het is toevallig dat sectie juni als titel had: ‘Eerlijke deze thema’s samen besprak haar beklemtoonde flexibel moet pensioenstelsel vrijheid bieden individuele keuzes maken Flexibiliteit betekent mensen wensen onder moeten kiezen wettelijke pensioenleeftijd Ondanks feit loopbaan- leeftijdseisen toekomst algemeen strenger zullen worden er voldoende blijven Deze soepele mogelijk loopbaan – langer duren meent daarom onderzocht of bijkomende vormen reële keuzemogelijkheden vergroten terwijl loopbanen effectief Vanuit gedachte stelde mogelijkheid ‘deeltijds onderzoeken d w z gedeeltelijk nemen (de uitdrukking ‘deeltijds’ slaat meting ‘tijd’ besteed resp werken) wees noodzakelijke samenhang drie principes elkaar wederzijds conditioneren: • keuze binnen venster; veronderstelt billijke correctiemechanismen: bij vervroegde pensionering verminderd meer rekening houden wie gaat normaal gesproken geniet pensioen; kan verwarrend omdat hier gebaseerd bepaald tijdsgebruik maar terminologie toch behouden idee opgenomen gecombineerd beperkte voortzetting beroepsactiviteiten wat ‘beperkt’ wordt gedefinieerd basis tijd pensioenbonus tot kort bestond reden door positief beoordeeld aangevuld basis; vrijwillige keuze; uitkeringen ervoor zorgen verzekerd tegen onvrijwillige werkloosheid (met beschikbaarheid arbeidsmarkt) arbeidsongeschiktheid; periodes inactiviteit gedekt gelijkstellingen pensioenberekening vat ‘eerlijke flexibiliteit’ (sectie 2014) beseft (zgn ‘actuariële correcties’) delicaat thema actuarieel correctiemechanisme voorgesteld houdt lengte voorgestelde formule gradiënt kent: hoogopgeleide (die omwille hun later beginnen) laagopgeleide draagt omschrijft ‘billijke’ correctie ging uit dergelijke noodzakelijkerwijze volledig moest gelijk 100% vereist volledige neutralisering financiële voordeel optreedt opname kwestie Ze besluit best samengaat correctie; alternatief administratieve beperking men bijverdienen deeltijdse geïllustreerd onvermijdelijk complex leidt onrechtvaardigheid alleen arbeidsinkomens begrenzing gevat daar waar inkomens ondergebracht vennootschap onbeperkt gecumuleerd Indien geen probleem onbeperkte cumulatie economische activiteit toe laten (deeltijds volledig) vorm aannemen vraag welke mate (als zijn) nog pensioenopbouw impliceren stelt eenvoudige m b t verdere wanneer voortzetten activiteiten arbeidsinkomen a v specifieke proportioneel waarin Hoe groter aandeel hoe vermijdt veel verdient weinig maakt engineering onmogelijk impliceert intussen regering afgeschaft maakte principe weliswaar uitzondering einde ondersteund Zelfs redenen vervangingsinkomens lange periode; ander moeilijke afwegingen komt ter sprake 7 opneemt rechten opbouwen oplossing voorstelt hangt intrinsiek stelling zwaar beroep dankzij algemene systeem eerder gaan uitoefenden pensioenbedrag vergelijkbaar Daarom uitoefening extra fracties kennen tijdens pleit dus uitdrukkelijk voeren Zij vindt beter stand brengen berekening hoogte puntensysteem gebeurt aanpassing eenvoudig transparant toekenning beroepen; we beschrijven onze redenering volgende paragrafen hand argumenten aangegeven waarom 1) Werken moeilijker passen evoluerende karakter Nieuwe technologieën nieuwe arbeidsorganisatie functies… komen daarmee evolueert realiteit pensioenwetgeving soepel inbouwen Een creëert aanpasbaar instrument naargelang realiteiten integendeel praktijk veelal ‘alles-ofniets’ krijgt verhouding zwaarte periode uitoefent daarentegen gemakkelijk gradueel stelsel creëren waarbij strikt 3) verhogingen laat budgettaire last beheersen doordat totale aantal toegekend vast leggen Men partners daardoor geven onderhandelen ze tegelijk responsabiliseren zij zonder risico onhoudbaarheid ervan sociaal cruciale rol spelen vastleggen beklemtoont zekere geobjectiveerd worden; daarover bestaan Belgische studies gevaloriseerd debat aangepakt worden: maximaal ‘aan bron’ wijzigingen kwaliteit jobs aangeboden vlak sterke engagementen nodig Onder 8 preventieve facet uitstek verantwoordelijkheid onderkent technische problemen gepaard invoering bestaande raadt af implementeren Opdat praktisch werkbare hervorming ingebouwd overwegen vooraleer voege dient beantwoordt coherentie onderlijnd wordt: geschetste immers noodzakelijk vermeden contradicties ontstaan latere fase geïmplementeerd Omwille arbeidsmarkt interactie aanverwante uitkeringsstelsels zeer grondig breed onderzoek beslissingen genomen inhoudelijke consensus ontwikkelen indien bereikt technisch integreren puntenstelsel Ook logische band wenst daarbij benadrukken fundamentele breuk meebrengt berekeningsprincipes vandaag gelden: revolutie vooreerst goed gestructureerd hervormingsproces garanderen onderdelen chronologie hervormingen bewaakt benadrukt vier uitgangspunten: belang noodzaak Belangrijke bod behoren volgens uitdrukkelijke bevoegdheid zowel principieel niveau Dat geldt Zo lijst nader bepalen kader Commissierapport) Commissierapport stipt hiervoor geëigende overlegformule publieke sector gebracht Verder nota afbakening Vragen werk werkbaarheid oudere zich alle hierover bestaat vergelijkend materiaal beleidservaringen wijze waarop pensioenstelsels omgaan uittrede structurele coherent oplevert logisch begrijpelijk geheel vormt beleid gevoerd werkgelegenheid waarschuwt ad hoc maatregelen korte termijn neemt loopbaanvoorwaarden reeds aankondigt waardoor meteen concrete rijzen precieze uitzonderingen loopbaancriteria zo gang bepleit vertrekken visie langere toekomstige pensioenstelsel; voorstellen behandeling uitgelegd hem Met betrekking zit sleutel arbeidsmarktbeleid: opgetreden werkbaar ouder Wanneer pensioenbeleid vooral curatief: ‘na feiten’ actie (ex post) ante) Om preventie integraal Allerlei facetten kijken: arbeidsinhoud arbeidstijdregelingen opleidingsmogelijkheden mogelijkheden job en/of functie veranderen… uitgewerkt expertise aanwezig opdracht beperkt ontwikkeld ondersteuning hervormingsvoorstellen belangrijke aanknopingspunten eerste aanknopingspunt ‘referentieloopbaan’ voorstel referentieloopbaan parameter pensioenen (via zgn ‘puntenwaarde’; zie rapport) demografische omstandigheden qua norm ‘volledige loopbaan’ Nog anders gezegd uitgedrukt jaren ‘normale schrijft (p 50): “Cruciaal geschetst uitgangspunt: demografie (en eventueel context) hetzelfde minimale voorwaarde gebruikt Maar belangrijk 11 haalbaar feitelijke ‘volledige’ Als ondanks onhaalbaar meerderheid gepensioneerden hij leiden vermindering pensioenen” omschrijven objectieve minder beantwoorden specifiek Z doorsnee (‘niet-zware’) ‘equivalentie’: stel standaard haalbaarheid 45 jaar; oordeel normale slechts 40 jaar telt één 45/40ste: equivalent tweede pensioenleeftijd’ introduceert bespreking toegepast moment 86): “[B]ij omzetting verworven individu afwijkt geval beschouwd leeftijd’ gaan: achter rug (dit verschilt individu; waarde punt is)” Bijvoorbeeld iemand begint leeftijd 63 20 65 formele toegelicht ; bijlage τ geconcretiseerd We hernemen theoretische voorbeeld hierboven werd; ‘equivalentie’ wil bereiken lang degene hoeveelheid krijgen 12 5% dezelfde verdiensten theoretisch illustreren abstractie minimumregelingen e gepresenteerd Tabel 8A puntengarantie nadat eventuele verhoging verrekend persoon A B geneutraliseerd schuilt hierin recht afwijkingen uitgeoefend na kortere bedrag (ondanks loopbaan) verschil personen gemaakt afwijking toegang wel verzamelen Concreet: getreden zijn; dezelfde; identiek Veronderstel inkomen hadden; extra’s vroeger berekend individuen (diegene negatieve correctie) Let noch vervroegen ontvangen (i) omvang (ii) doorgevoerd rekensom geboren toetreedt; veronderstel per loopbaanjaar verwerven; vertrekt bedraagt 44 puntenwaarde Persoon heeft; bovendien zal kleiner Daardoor 0 975*44/45 zeggen ca 66% lager vermenigvuldigd beiden doen (zoals vermits pensioenregeling private sector) stellen pas toepassing bonuspunten verhoogd verdedigbaar schrijven standpunt ingenomen doorgetrokken volgen vereenvoudigen aanzienlijk veronderstellen (bv werknemers) verschillen geboortedatum verschillend Zie vorige voetnoot: hypothese vereenvoudigt 13 factor 45/(0 975*44) neer vermenigvuldiging afgerond 049 procentuele 9%) 1538 hele overeen 45/0 975 9% 44)8 sneller (d want jonger) hierbij merken ‘sociale stratificatie’ (of gradiënt’) hoger opgeleide langer; goede gezondheid Omdat definitie corrigeert lagere opgeleiden (indien gelijkgesteld betrad jaar) bijzondere correctiemethode biedt geschoolden (statistisch ‘gemiddeld gesproken’) ‘extra pensioentijd’ waarvoor gepenaliseerd levensverwachting; los nexus ‘opleiding/zwaarte-van-beroep/levensverwachting’ natuurlijk samenhangende correlaties (dat zeker gezondheid) kiest bewust dimensies dimensie opleidinglevensverwachting enerzijds zwaarte-van-beroep anderzijds) bouwen pensioenproblematiek ‘twee keer’ gecorrigeerd scenario’s bestudeerd duurzame vork ontstaat daartussen vrije voldoet (strenge) loopbaaneis (in bestudeerde cijfers Noteer uitgaat begin manier pensioenberekening; werkloos daarvoor Anders correct (voor relevante) beginnen Pensioencommissie doelstelling nastreeft vanzelfsprekend Nu scenario) streng opgelost toekennen beroep’; extrapunten vooropstelt betekenis ruime ogenblik opnemen bepaalde gekomen misschien element antwoord bespreken beurt Zoals al opgemerkt regeerakkoord overgenomen afschaffing ‘pensioenbonus’ verlies Over gradiënt) laatste data unieke identificatie nodige gegevens volkstelling 2001 Aangezien was dergelijk betrouwbaar helaas toont duidelijk aan: opleidingsniveau bepaalt ‘zonder beperking’ Recenter baseren enquêtes mogelijke steekproefproblemen statistische betrouwbaarheidsintervallen gehouden Cherafeddine et gebruiken Health Interview Survey (HIS) Statistics on Income and Living Conditions (SILC) 2004 Opmerkelijk reduceren nu (65-62) (63-67) begrijpen; betreft eerst uitgangspunt is; vergt Van Oyen Sociale ongelijkheden België Academia Press 2011 Charafeddine Social inequalities Healthy Life Expectancy Alternative Methods Estimation the Absence National Census Belspo-research Op HIS SILC Years (HLY) berekend; onderliggende ‘Global activity limitation indicator’ (GALI); respondenten gezondheidsproblemen (ernstig) werden ‘normale’ gedurende maanden manieren verwachte geschat Voor follow-up 2007; 2009 15 steekproeven Statistisch significante laagste hoogste vastgesteld significant patroon ‘regelmatig’ zin systematisch toeneemt resultaten (HIS SILC) tekenen mannen vrouwen enigszins onregelmatige Figuur (het Figuren rapport; HLY staat ‘Healthy Years’ overeenkomt beperking’; terug vinden nota) discussie ‘levensverwachting’ ‘zwaarte afgeleid (zonder beperkingen) nemen; relevant; voetnoot 24 infra p oververtegenwoordiging ouderen steekproef geschikt schatting 50) 16 Figure : years disability for males aged females Twee conclusies vloeien voort Ten hoewel tendensen wetenschappelijk trekken exacte beperking) woorden levert duidelijkheid ‘correctie wegens pensionering’ vertaling pensioenleeftijd’; duur ruwe opleiding; statistisch vastgestelde dringend hierover; minst actualisatie gebeuren recente Primary Lower secondary Higher education overwegingen pensioenstelsel: objectiveerbaar objectiveerbaarheid; vaststellingen evolueren publicatie Eurofound agentschap toespitst verbetering levens- arbeidsomstandigheden vertegenwoordigd gewijd Sustainable work Towards better longer working lives legt verband ‘sustainable work’ ‘quality work’: “Job quality crucial because combination different aspects conditions has an health skills ultimately person’s ability to until retirement age” kwaliteitsindicatoren voorbije schaal omvatten i “earnings; ii prospects referring trajectories security; iii intrinsic physical social environment (including support from co-workers superiors) autonomy intensity; iv time quality” Vanzelfsprekend ‘inkomen’ (earnings) verdiende meeste associëren (iii) beschouwt ‘kwaliteit werk’ (‘intrinsic quality’) derde bevat sub-dimensies waaronder fysieke omgeving autonoom intensiteit publicaties wijzen steevast beroep’: ‘zwaar’ welbepaalde kenmerken risicofactoren …) lawaai arbeidsvoorwaarden werktijdregeling arbeidsverhoudingen inspraak team onderzoekers steun FOD WASO omvangrijk gepubliceerd ‘Kwaliteit België’ multidimensionele banen generieke gelden ambtenaren eenzelfde toepasbaar context zelfstandige arbeid opheldering Foundation Focus Issue December zeven types ingedeeld17 absenteïsme jobonzekerheid Naast overzicht diverse classificatiesystemen nuttige documenten afgebakend empirisch observeerbare feiten methodes doen: scoren kwantificeerbare kwaliteitsmaatstaven; gezondheids- welzijnsresultaten Scoren kwaliteitsmaatstaven erin getracht kwantitatieve maatstaven ‘job quality’ onderscheidt sommige lijkt moeilijk autonomie) priori uitgesloten publiceert indicatoren jobs’ aanstipten (earnings quality) herleidt samengestelde indicator; geeft argument correlatie zwak richting bewegen klasseren welzijn citeren samenvatting studie 2012: 19 “Four indices were constructed study; earnings The four cannot be reduced into single index associations between them are weak neither increase nor move similar directions They however theoretically conceptually (…) Using specifically this study it concluded that 14% Europe high paid good jobs; 37% well balanced 29% poorly 20% poor Workers had average lowest levels well-being showing more problems lower subjective found less meaning their work” ‘full evenwichtig ‘emotioneel belastend ‘werk flexibele atypische uren’ ‘verzadigde banen’ carrièremogelijkheden’ repetitief ‘laagwaardig Tom Vandenbranden Kwaliteit KULeuven Hiva 2013 (http://www belgie be/moduleDefault aspx?id=36688) zichzelf overtuigend opstellen relevante gebruik partiële respectievelijk Trends Job Quality 2012 onderzoekt ‘occupation’ negen brede categorieën beroepsstatus ISCO-classificatie categorie zodanig deel 3de sub-dimensie (intrinsic quality); daarnaast Eurofound-data gemiddelde scores berekenen ISCO-categorieën fijnmazige opdeling denkbaar (volgens opdeling) gescoord zouden overeenkomen hanteert ‘intrinsic Beroepen slechter ondergrens bestempeld gewerkt posteriori risico-analyse zelfs stap aldus gefixeerde risicoanalyse rechtstreeks toepassen hebben; elk geattesteerd criteria Dergelijke conceptueel aantrekkelijk complexiteit grijze zones betwistingen implementeerbaar gezicht voldaan waaraan getoetst relatief nadruk verifieerbare Gemakkelijk voorbeeld: 21 arbeidsregimes (nachtarbeid ploegenarbeid onderbroken uurroosters); weer wind (bouw land- tuinbouw ); rugbelastend werk; extreme warmte (serres hoogovens ) koude (cf vriesruimtes voeding)…22 Generieke combinatie werknemers-kenmerken job-kenmerken: bijvoorbeeld sterk managers (Franse managers); intellectuele wetenschappelijke artistieke (professions intellectuelles scientifiques artistiques); technici verwante intermédiaires); administratief personeel (employés type administratif); dienstverlenend verkopers (personnel des services directs aux particuliers commerçants vendeurs); geschoolde landbouwers bosbouwers vissers (agriculteurs ouvriers qualifiés l’agriculture la sylviculture pêche); ambachtslieden (métiers l’industrie l’artisanat); bedieners machines installaties assembleurs (conducteurs d’installations l’assemblage); elementaire élémentaires) volgt louter exemplarisch exhaustief plaats treden criterium ‘veiligheidsrisico’ aanmerking veiligheidsrisico’s identificeren (van politie gewapend geldtransport) Los veiligheidsrisico betrokken werknemer ambtenaar veiligheidsargument leger) veiligheidsproblematiek verminderde arbeidsgeschiktheid23 reeks vormen… gezocht juridisch houvast wetgeving reglementering eisen (relatief verifieerbaar criterium; reglementering) “werken extreem hoge temperaturen werk” Hierbij verwezen Codex Welzijn (ex-ARAB ooknuttig raakvlakken zoeken beroepsziekten erkend inspiratie leveren relaties anderzijds maatstaf ontwerpen short cut classificatie) direct degenen ‘short cut’ kwaliteit) ‘Gezondheidsproblemen’ gemeten (a) medische uitgaven (b) op: data: beschikbaar maken? econometrische (gegeven slechte selection bias econometrisch geïdentificeerd ‘lage opleiding’ beroep’) verwijzen databanken conclusie onmiddellijk bruikbare voorhanden spoedig opgestart beveelt ‘arbeidsongeschiktheid’ zin; noties arbeidsongeschiktheid ZIV-reglementering Arbeidsovereenkomstenwet Hiermee typische verbonden midden analyse uitspraken vanaf 50 cf supra Limieten vraagt heel ‘objectief’ vaststelbare pensioenreglementering ontsnapt subjectief vervat zit: gebrek geremedieerd (bijvoorbeeld arbeidsverhoudingen) veeleer (geheel gedeeltelijk) Bijvoorbeeld: (objectief) vaststellen intensieve autonomie vol sterker correleren ‘gebrek autonomie’ gaan? Of arbeidsorganisatie? Arbeidsorganisatie fataliteit aanstipt ‘age management policy’ werkvloer zoals Finland Uit internationaal weten Denemarken Zweden gekenmerkt 27Dezelfde bedenking geformuleerd gezondheidsresultaten (supra ii) controle werkorganisatie); pensioenstelsel? gewicht liggen treedt onmiskenbaar ‘moral hazard’ werkgevers gesteld praktijken kosten ondersteunt slecht Niet oplosbaar bron’; taken verandert organisatie Inzetten veranderen inzetten functie) Loopbaanbegeleiding net investeren ontwikkeling competenties grenzen iedereen nieuw leren ‘bij veranderen) omgekeerde nl benadeeld verbeterd aangehaalde “Kwaliteit België” I-24 68 Preventief essentieel verleden rechtgezet geleidelijk effect oplossingen erkennen (eventueel lange) overgangsperiode zolang gerealiseerd onderlijnt invulling ‘maximaal ex 93): “9 verlengen werkomstandigheden zelfsturing vrijheidsgraden monotonie stress gaat… mee bron opgevat competentiemanagement persoonlijke ontwikkelingsplannen werkenden aanbieden alternatieve loopbaanpaden” ‘Maximaal ruimte subjectieve beoordeling: onderhandelde stappen: kaart factoren objectief bijdragen beantwoorden; ‘te remediëren (door actief -organisatie) aanleiding punten) merkt vaststelling vatbaar remediëring vrijblijvend acties gekoppeld verbeteren beoordeling speelt technologie ertoe hen fysiek gevolg relatief: relatieve -omstandigheden wijzigt architectuur stelsels behoudens categorieën:28 mijnwerkers zeevarenden vliegend burgerluchtvaart impliciet gelijkgestelde SWT Stelsel Werklozen bedrijfsToeslag landingsbanen) onrechtstreeks invloed verwerven pensioenrechten begrip gehanteerd verwijst nominatieve beroepenlijst omschrijving ambtenarenpensioenstelsel situatie anders: althans historisch gevallen geïnterpreteerd weerspiegeling 30 preferentiële tantièmes rol: (omdat loopbaanjaren iets zwaarder gewogen beroepsjournalisten afwijkende regeling wettelijk werknemer) 1/3de Er CAO 103 art §4 http://www cnt-nar be/CAO-ORIG/cao-103-(27-06-2012) pdf overigens leeftijdsgrenzen leeftijdsdrempels leeftijdsgrens betrokkene leeftijdsdrempel mag leger vereiste loopbaanvoorwaarde voldoen) daarop afdeling sector31 ziet redenen: stipten sectie: dynamische evolutie Wijzigingen gevoelig altijd ingaan: ‘legitieme verwachting’ gecreëerd doelgroep punten’ eenvoudiger Immers puntenverhoging gekregen behoudt daarna opdat ‘puntenverhogingen Wie ‘puntenverhogingen’ gemakkelijker veroorloven korter steeds dramatisch vergen overgangsperiodes niet; allen tijde ingevoerd karakter: (een leeftijdscriterium loopbaancriterium geldende criterium); bijgevolg drempels dewelke X uitoefenen drempel krijgen) gradatie vervroeging toelaat 31 differentiaties aanpak fortiori invoeren Verschillen gelegitimeerd veiligheidsaspecten samenhangen ‘veiligheid’ toelaat…) binair systeem: onbegrip ‘engineering’ extrarechten 32 graduele verkieslijk bakenen globale wegen termen Concreet ‘enveloppe’ vaste (procentuele) jaarlijkse enveloppe toegevoegd nooit fractie (deze 4% 10% zake voor) contrainte respecteren som vergeleken overeenstemt toegelaten herschaling maximale ‘herschaling’ T+1 burgers geïnformeerd T nadeel procedure schommelen (omwille herschaling); vermijden veiligheidsmarge toegekende beneden grens 33 gefinancierd (werknemers zelfstandigen) mutualisering kost optie geresponsabiliseerd prikkel stuit praktische bezwaren bedoelde gradualiteit Cyprus Kroatië Daarnaast EU-landen opbouw compensaties verloopt resulteert afbouw Frankrijk Slovenië vermeld compensatie verplicht werkgever aanvullend individueel tegenstelling bv Franse systeem); enkel collectieve bijdrageheffing Overigens overheid competitiviteitsbeleid) sectoren tewerkstellen attestering ingebracht pensioenrekening betrokkenen informatieve precies reactie RVP informatie waarmee werkt pensioendossier automatische ieder dossier aparte bevraging burger Rekening investering gegevensopbouw gegevensuitwisseling verwerkt groot is) knelpunt samenhangend waarvan pijlers (geen loopbaaneisen) (keuzevrijheid) (c) aanwezigheid (op ‘leeftijd vatten logica eens figuur opgemerkt: keuzevrijheid optiek tussentijdse omgezet Principieel kansen tijdig heroriënteren transparantie eenvoud voorkeur uitsluitend pensioendoelstellingen pensioenpunten pensioenuitbetaling kortzichtige uiteindelijk klein is: omzetten staan gedeelte uiteengezet 6) 34 Tegelijk halftijds sinds 1997 ingeschreven pensioenregelgeving werknemersregeling K 23/12/96 (kracht wet) Koning Ministerraad overlegd overeenkomstig berekenings- toekenningsmodaliteiten gerechtigden 60 instellen bepalingen heden uitgevoerd inlichtingen ingewonnen aard (onder pensioenopbouw) 48 enkele alvast Flexibiliteit: Moment Omvang Correcties f Extra uitstapsysteem logischer uitstapsystemen bedrijfstoeslag landingsbanen Enerzijds opengesteld onderscheid bedrijf Anderzijds beperkingen tijdskrediet) zelf opgebouwd opnamemoment grotere aandacht stijgende invaliditeitsuitkeringen leeftijdsgroep groeiende ondermijnt activerende strengere brugpensioen; innovatieve pensioengerechtigde ontwikkelt Hoeveel beslag uiteenzetten situeert keuze: pensioen35 100%) neutraliseert neutraliseert? (100%) opengelaten (zie gepreciseerd) pleitte versterkt argumentatie afweging wordende leeftijdsvoorwaarden suggereert 4): 50% 35 bedoelen verwachten kapitaal opgevraagd (à géén (verwachte) pensioenkapitaal nauwkeurige uiteenzetting (vanzelfsprekend mits correcties) suggestie hefboom werkzaamheid verhogen Hoewel realistische opportuniteit gedeelde groei (volledige) pensioneringen kant Daarbij succes afgebouwd erop ondersteunen financieel houdbaar opties besproken bedoeling duidelijker verstaan ‘flexibiliteit pensioenstelsel’ weergave daarvan stuk ‘Motivatie advies’ supra) opnieuw bredere onderlinge geniet? ‘eenheid pensioenberekening? plafonds vervangingsuitkeringen ziekte- (we focus werknemers)? antwoorden hangen Ter Vooraleer dieper hoofdlijnen (volledige gedeeltelijke) combineren oordeelt (volledig interessante operatie opbrengsten beleggen alleszins voeren; opvragen pensioenopbouw: incentive beslissing rem 36 bevorderen voltijds Dus beantwoord heeft? parameters berekeningsplafonds eenheid overstijgen (verder uit); gehad bestuderen aanvragen willen vaak vermoedelijk belangrijkste beïnvloedt (maar worden) billijkheid incentives enige beperkende mechanisme Noorwegen 62 67 cumuleren blijkbaar meeruitgaven Noorse expert ondervraagden schrijft: “There general concern opportunity start taking out old age pensions while continuing full being widely used particularly by This come as surprise policy makers People prefer grasp liquidity offered led higher pension expenditure term” ervaring case wij ogen problematisch (gedeeltelijk werktijd halveren; voltijdse ligt berekeningsplafond berekeningsplafond; halveren gehalveerde ‘(deeltijds pensioenopbouw’ sterkere A) vervoegd ‘omzeilt’ ware geïnspireerd suggereren toegepaste aangepast percentage rest probleemstellingen: betaald opbouwen? vervangingsuitkeringen? Wat klassieke woord opgenomen) Onbeperkt januari voordien én minstens 42 regels bestonden handhaven automatisch verschuiven evoluties positieve correctie37 uitstellen voorstelt) vrijmaking gebeurt) eenduidig arbeidsinzet; meest evidente niemand 37 ‘positieve correctie’; pleiten loopbaanduur pensioenuitstel prikkels doorwerkt (aangezien interessant wachten opname) Gegeven liberaliseren belangrijker regeringsmaatregelen méér Neem geworden voldoen: doorwerken 45/45ste vermindert beloond wenselijke rustpensioen 793 euro 234 gemengde carrière); bedragen kinderen ten laste gewijzigd sanctie overschrijding grensbedragen versoepeld opperde vraag: bijverdienen? ‘wenselijkheidsstandpunt’ ja voorwaarde: rendement belegging volgende: “Aangezien ‘haalbaarheidsstandpunt’ pensioen” toelichting scherper uitgaan stopt combineert blijft uitgebreider orde substitutie-effect inkomenseffect geliberaliseerd boven verdienen tevoren was) beslissen scenario rentevoeten hoog beleggingsstrategie geld beschouwen uitstapregeling geleidelijke krap: NBB brutoloon schema dubbele t; opnemen; bijverdiensten illustratie tabel: Toegangsvoorwaarden Maximale bijverdienste Correctie Vervroegd (tot Leeftijds- Huidige kinderlast: (7 zelfstandige) 25% x 40% gemiddeld loon) Idem: o 80% tabel effecten aanbod Dergelijk incentives: doorgewerkt gestopt Sommige druk verminderen ontslaan zien eindresultaat negatief arbeidsparticipatie evenwicht voorbaat oriëntaties definitieve ‘experimentele’ inschatting gedragseffecten voortvloeien illustreert alternatieven uitstapregelingen tijdskrediet regeringsbeslissingen aanbeveling nadelen Vooreerst verhindert optimalisatie pensioengerechtigden cumulatiebeperkingen Zelfstandigen dividenden genereren patrimonium omzeild pensioenopname (vervroeging pensioenleeftijd’) neutraliseren gronde grote minimaal voorzien achteruitgang dwingt grondige bezinning Verplichtingen werk? aangewezen verplichting participeren arbeidsmarkt? aanvraag x% heeft) opvolging (zo beleggingsformule snel populair werkloosheidsuitkeringen hierna Kan regel volgt: (wie opbouwen; waarover dadelijk meer); vervroegd) gepensioneerde beroepsactiviteit ingangsdatum ambt Is gepensioneerd oefent hoofdberoep pensioenopbouwende bijdragen) opleveren beginsel loopbaaneenheid herbekeken opbouwt uitbetaald Hier rijst opneemt? aangestipt Vereenvoudigd principe40 (45/45ste ‘eenheid’) recent verfijnd: geteld equivalente dagen 14040 gepresteerd versoepeling tijdsgebrek beïnvloeden strikte interpretatie soepelheid blijkt gewoon zet ingang overschrijden (waardoor wordt) indient herberekening herrekend ontvangt laatst uiteraard zover letter (KB mei 2013) uitgeklaard ‘in principe’ limiet g deeltijds) ongeacht (iemand 99% kunnen) regel: (1-x)% (al herleid onderling apart alinea bekijkt onderschatten genieten ‘tweede pensioenaanvraag’ aangelegd administratie pensioenaanvraag indienen Zijn (waarbij vervangingsuitkeringen) venster waarbinnen welk vervangingsinkomen Vandaag verhoogt hiermee consequentie Michel I aangekondigde maatregel bouwt supra); plan uitkering ‘berekeningsplafond’ lage gelijkblijvende kans plafond blijven) arbeidsongeschiktheidsuitkering openen vervuld Sinds gerechtigde tijdelijke werkloosheidsuitkering voorziet overstap zodra aanneembare bewezen momenteel (deels vervangingsinkomen? aanmoedigen arbeidsongeschikt complexe vragen45 aanzet wenselijk arbeidsongeschiktheidsuitkeringen kortstondige ziekte-uitkering rentes arbeidsongeval beroepsziekte regeling) buiten ziek situatie; langdurige toelaten dreigen oneigenlijk (moral hazard) 46 Vertrekkend niet-cumulatie plots gedwongen ruilen (langdurig) verplichten verzaken pensioenleeftijd) fictieve ‘Een economisch engagement project’ (9 oktober premier be/nl/regeerakkoord Koninklijk Besluit december Belgisch Staatsblad bevinden ‘tijdelijke overmacht’ doet ZIV-wetgeving contractueel bedongen verrichten voordoen arbeidsongeschiktheidsbegrip ziekteverzekering conform voorwerp omvangrijker uitvoerde; (gezien activiteit) ‘restitutie’ neutrale Onderzocht risico’s wierp slotte waaruit werkloosheid-met-bedrijfstoeslag brugpensioen)? lijken transitie sluiten; naast verdwijnen consequenties sancties inhoudingen pensioen) regelgeving keren inkomensgrenzen gehandhaafd Ziet (zou ambtenarenpensioen vice versa)? puntenrekeningen minimum- maximumregelingen probleem: vrij omzet evenwel gecompliceerder infra) (uit pijler) aanvullende rapport: “de pensioenprestaties mogen effectieve uitbetaald” opgeworpen aanvraagt gedetailleerde vragenlijst waarnaar verwijzen; advies; detail website Commissie) 47 wijden afhankelijk genereert; 35) aanzienlijke meeruitgave lag werkzaamheidsgraad redelijk creëerde cumulatiemogelijkheid werk-pensioen hogere pensioenuitgaven; land budgettair neutraal intertemporeel perspectief verslechtering neutraliseert) graad onhoudbare willekeurig (inbegrepen enz saldo rekening; zozeer gebaseerde boek Johan Janssens overheidssector Keure pp 336-339 geconditioneerd verloren wijst meerdere (stuk) werklast keer n pensioendossiers dossiers samengevoegd herzieningen pensioendossier) welvaartsaanpassingen relevant 49 pensioeninstellingen (RVP RSVZ PDOS) bevragen implementatieproblemen aandienen formules transparante ‘normaal pensioenbedrag’ (waarop gehele gedeeltelijke kracht keert Technisch mogelijkheden: ‘verworven recht’; juridische complicaties ontstaan; opgenomen; (er pensioendossier); ‘tijdelijk voordeel’ puntensysteem: puntenrekening; uitgekeerd staande stroom betalingen houdend minimumregeling) conversie ‘vaartdagen’ (niet pensioen); ‘loopbaanjaren’ verantwoord (veeleer beroep) uitdoven Hetzelfde (mits overgangsperiode) 51 overgangsregelingen spreekt andere) voorstaat leeftijdsen ondubbelzinnige vooruitgang inhouden blind beëindigen uitstapstelsels vervangt terrein brengt eigen partners; Omgekeerd herziening bekeken ‘driehoek’ complexer leeftijdsbepalingen kent uitstap wordt; openbare waaier gedetailleerd Individuen jonger 55 ondergronds mijnwerker gewone vóór werknemersjaren 45sten slag vierde respectieve overheidswerkgevers situeren federale elementen onderdeel “convergentie” Daaronder vallen citeren): a) “Een kritische doorlichting pensioenleeftijdsgrenzen vereisten psychische paraatheid Via loopbaanbeleid arbeidsproces legitieme verwachtingen beschamen; b) herbekijken herijken Centrale werknemersstelsel verantwoorden thematiek benaderd belastende functies 9) aanpassingen vereisen” “Wat ratio legis actuele voordelige loopbaanbreuken achterhalen oefening gefundeerde voorkeurtantième oudsher gegrondvest Dan Bij hervormen voorkeurtantièmes alles-of niets gemotiveerde tegenover wegen: behoud preferentieel tantième gewerkte dienstjaren alternatieven” gegaan convergentie gestreefd materie streven inderdaad aangehouden Die betreffen details raken architectuur: resulteren verhogingscoëfficiënt Kortom moderniseren politiek maatschappelijk opstarten vakorganisaties vertegenwoordigers bevoegdheidsniveaus afwachting exhaustieve inventaris opgemaakt uitstapmogelijkheden (waaronder lokale besturen Gemeenschappen Gewesten) federaal loopbaaneinde herdenken domein concreet engageren tastbare boeken bronnen informatiesysteem zekerheid MISSOC lidstaten Unie verzameld Zekerheid voorligt middelen vrijgemaakt opgestarte hieruit beleidsconclusies ons getrokken © Administratief Centrum Kruidtuin Finance Tower Kruidtuinlaan 1000 Brussel Leden Verantwoordelijke uitgever Papier versie: D/2015/10 770/15 Online 770/16 Federale Overheidsdienst